Gợi ý mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ 2025 chi tiết tại 3 miền

Tết Đoan Ngọ diễn ra vào mùng 5 tháng Năm âm lịch hằng năm. Năm 2025, Tết Đoan Ngọ sẽ rơi vào thứ Bảy, ngày 31.5 dương lịch.

Theo sách "Văn khấn cổ truyền Việt Nam" (NXB Văn hóa thông tin), Tết Đoan Ngọ là lễ tết lớn của người Việt Nam, được tiến hành vào chính giờ Ngọ giữa trưa ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch.

Từ xa xưa, ông bà ta tin rằng trong cơ thể con người, đặc biệt là ở hệ tiêu hóa, tồn tại những loài sâu bọ vô hình. Chúng âm thầm sinh sôi nếu không được tiêu diệt kịp thời, có thể gây hại đến sức khỏe. Theo dân gian, lũ sâu bọ này chỉ "ngoi lên" vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch - ngày Tết Đoan Ngọ, nên đây là thời điểm lý tưởng để "diệt trừ".

Nghi lễ thường bắt đầu từ sáng sớm. Khi còn trên giường, người ta sẽ súc miệng ba lần trước khi đặt chân xuống đất để làm sạch những “tà khí” còn vương trong miệng. Tiếp theo, ăn ngay một quả trứng vịt luộc, sau đó mới bước ra khỏi giường. Một bát rượu nếp được dùng để "làm say" sâu bọ, và cuối cùng là ăn trái cây để tiêu diệt chúng hoàn toàn.

Tùy theo phong tục, vùng miền khác nhau mà mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ cũng khác nhau. Tuy nhiên, theo sách Thờ cúng cổ truyền Việt Nam - Nghi lễ và Thực hành nghi lễ (NXB Thế giới, 2024), mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ thường có:

- Cơm rượu nếp cái;

- 3 chén nước trong;

- Đĩa quả mận, đào, vải...

- Bánh ú nước tro;

- Hương trầm, đèn, nến, hoa.

Dưới đây là chi tiết mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ ở 3 vùng miền tại Việt Nam:

Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ miền Bắc

Mâm lễ Tết Đoan Ngọ ở miền Bắc thường được chuẩn bị khá công phu, với những lễ vật quen thuộc như hương, hoa, mận, vải, xôi chè, nước sạch... và đặc biệt là rượu nếp.

Một món truyền thống không thể thiếu chính là bánh gio – loại bánh được làm từ nếp, ngâm với nước tro rồi gói bằng lá chuối. Bánh có vị thanh, mềm dẻo, thường ăn kèm mật mía hoặc đường để tăng hương vị. Theo quan niệm dân gian, bánh gio mang theo tính mát của cây cỏ, có công dụng thanh lọc cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa.

Cũng trong ngày này, rượu nếp được xem là món "thuốc dân gian" giúp tiêu diệt sâu bọ trong người. Ngoài loại rượu nếp cái hoa vàng phổ biến, nhiều gia đình ở Bắc Bộ còn ưa chuộng rượu nếp cẩm nhờ vị thơm đặc trưng.

Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ miền Trung

Ở miền Trung, mâm cúng Đoan Ngọ không chỉ giữ lại các lễ vật cơ bản mà còn có thêm thịt vịt, món ăn được tin là giúp hạ nhiệt và bổ dưỡng trong thời tiết nắng nóng. Chè kê ăn kèm bánh tráng cũng là món truyền thống đặc trưng, đặc biệt phổ biến trong mâm cúng của người Huế và Quảng Nam.

Bên cạnh đó, bánh ú gói từ gạo nếp, nhân đậu xanh hoặc thịt cũng xuất hiện như một phần quen thuộc trong ngày lễ này.

Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ miền Nam

Tại miền Nam, cách chuẩn bị mâm lễ có nét riêng biệt. Cơm rượu thường được nắm thành viên nhỏ, ăn cùng nước đường, tạo cảm giác như món xôi chè ngọt mát.

Bánh ú Bá Trạng, tương tự bánh gio nhưng có nhân và hình dáng lớn hơn, là một món quan trọng trong mâm lễ. Loại bánh này thường được gói bằng lá dong hoặc lá sen, có nhân ngọt hoặc mặn tùy sở thích gia đình.

Thêm vào đó, chè trôi nước với lớp vỏ nếp trắng mềm, nhân đậu xanh, dùng cùng nước đường và nước cốt dừa được xem là món ăn "trừ tà, trừ sâu bọ", mang ý nghĩa cầu mong sức khỏe và bình an.