Giữ hồn quê qua từng chiếc nón lá ở Nam Định

Đến với làng Đào Khê (xã Nghĩa Châu, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định) không khó để bắt gặp hình ảnh những cụ bà răng đen nhai trầu ngồi làm nón lá. Các cụ cao niên trong làng kể, họ không nhớ chính xác nghề làm nón lá có từ khi nào, chỉ biết nghề này đã được trao truyền và lưu giữ qua nhiều thế hệ.

Theo người dân làng nghề, để làm được chiếc nón lá, đầu tiên cần một khung nón. Nón lá có 16 vòng, khuôn tám gọng. Sau đó, người thợ xếp các vòng nón có kích cỡ khác nhau vào khung gỗ từ chóp nón trở xuống theo thứ tự từ bé đến lớn. Làm vành nón là khâu khó hơn cả bởi phải vót thanh tre sao cho tròn, đều, uốn vành thật cân và hài hòa.

Nổi tiếng là người có kinh nghiệm khâu nón đẹp ở làng Đào Khê, bà Vũ Thị Đượm chia sẻ, làm nón đòi hỏi sự tỉ mỉ và nhẫn nại, với một chiếc nón đẹp phải mất từ 4 - 6 tiếng để hoàn thiện các khâu. Công đoạn khâu nón là phần quan trọng nhất. Để làm nên một chiếc nón bền, đẹp người khâu nón phải có một đôi tay khéo léo, chuẩn từng mũi khâu, không làm rách lá. Những mũi khâu giúp giữ cho chiếc nón được phẳng không tạo nên nếp nhăn hoặc lồi lõm.

Là chủ cơ sở thu mua nón lá ở làng Đào Khê, bà Nguyễn Thị Vải cho biết: "Thị trường ngày càng phát triển nhu cầu sử dụng nón cũng ít hơn. Một chiếc nón làm hoàn chỉnh mất nhiều thời gian nhưng giá thành lại không xứng đáng. Để có thể duy trì người dân làng tôi cũng không ngừng thay đổi mẫu mã, nón lá phục vụ được đa dạng thị trường như các khu du lịch nổi tiếng. Từ đó, nguồn đầu ra cho sản phẩm cũng thuận lợi hơn, giúp những người thợ cần mẫn bám trụ với nghề "giữ hồn" cho nón lá - biểu tượng của người phụ nữ Việt".

Nghề làm nón mang lại thu nhập thấp nên đến nay, làng Đào Khê chỉ còn phần lớn là các cụ cao tuổi làm nghề, với mong muốn giữ nghề truyền thống. Trung bình mỗi người làm được từ 1 - 2 chiếc nón/ngày, giá bán mỗi chiếc nón lá dao động từ 50.000 - 200.000 đồng (tùy tay nghề người thợ, chất liệu nón sẽ có mức giá khác nhau).