'Thay da đổi thịt' giáo dục ở biên cương xứ Thanh

Một cuộc “thay da đổi thịt” thầm lặng đang diễn ra, mang đến diện mạo mới cho hàng vạn học sinh vùng cao từ Mường Lý, Trung Lý đến Pù Nhi, Sơn Thủy…

Những ngôi trường vượt sương gió

Có đến Mường Lý - vùng đất “lõm” từng là khó khăn bậc nhất của giáo dục miền núi Thanh Hóa mới thấu hiểu sự đổi thay kỳ diệu. Nhớ lại ngày tháng cũ, ông Hoàng Sỹ Xuân - Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT THCS Mường Lý, không khỏi xót xa: “Mỗi trận mưa lớn ập đến lòng thầy cô thắt lại. Chúng tôi lo sạt lở, từng viên ngói lung lay có thể rơi xuống bất cứ lúc nào. Học sinh co ro trong lớp học tối tăm, gió lùa vi vu qua những khe vách, cái lạnh thấu xương khiến việc học trở thành cực hình”.

Tại xã Trung Lý, địa hình hiểm trở, nhiều điểm trường nằm sâu trong rừng, mùa mưa bùn lầy, sạt lở khiến giáo viên không thể lên lớp. Trước đây, học sinh học trong lớp lợp fibro xi măng, tường gỗ tạm, mùa Đông rét thấu xương, mùa Hè nóng hầm hập.

Ở vùng biên Nhi Sơn, hình ảnh quen thuộc nhiều năm là những điểm trường lẻ nằm cheo leo bên triền núi, cách nhau hàng cây số đường dốc, trơn trượt. Trẻ nhỏ 6 - 7 tuổi phải vượt rừng đến lớp học tạm không bàn ghế, nhà vệ sinh.

Giờ đây, tất cả nhường chỗ cho những dãy nhà hai tầng khang trang, tường dày vững chãi. Ánh sáng tràn ngập qua khung cửa kính kín gió, nền gạch sáng bóng và ấm áp. Tiếng trẻ ê a học bài không còn bị át đi bởi tiếng gió rít hay mưa rơi tí tách trên mái tôn cũ. Khu nội trú mới xây như ngôi nhà thứ hai, giúp những đôi chân trẻ nhỏ không còn phải in hằn trên những cung đường hàng chục cây số mỗi ngày.

Vượt qua những con dốc quanh co, hiểm trở của xã Trung Lý, chúng tôi mới cảm nhận hết ý nghĩa của từ “kiên cố”. Ông Nguyễn Duy Thủy - Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT THCS Trung Lý, chia sẻ: “Giờ thầy cô không còn phải vội vàng che bạt, học trò không còn cảnh mưa một buổi là nghỉ một ngày. Phòng học mới được thiết kế riêng cho địa hình, chống nóng, chống rét, đủ sáng và cả thiết bị để bắt nhịp chuyển đổi số”.

Ở vùng biên Nhi Sơn, hình ảnh những đứa trẻ 6, 7 tuổi lấm lem bùn đất, lội suối, vượt dốc đến lớp học tạm không bàn ghế, không nhà vệ sinh đã dần lui vào dĩ vãng. Bà Tống Thị Ninh - Hiệu trưởng Trường Mầm non Nhi Sơn, chia sẻ: “Ngày trước, cứ trời chuyển mưa là lòng tôi nặng trĩu. Phụ huynh không dám cho con đến lớp, vừa thương, vừa lo. Giờ thì khác rồi, trường được xây kiên cố ngay gần bản, cha mẹ cứ thế dắt tay con đến cổng, yên tâm ra đồng lao động, sản xuất”.

Còn ở Mường Chanh - điểm cuối cùng bản đồ Thanh Hóa - nơi có địa hình phức tạp bậc nhất, sự thay đổi cũng rõ rệt. Ông Phạm Xuân Trình - Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường THCS Mường Chanh, nói: “Bản Chai - Lách, Na Hin ngày trước, mưa vài hôm là thành ốc đảo biệt lập, học sinh nghỉ học ở nhà… chờ nắng. Giờ đường sá thông thoáng, trường lớp sạch sẽ, các em đi học đều đặn và đúng giờ hơn hẳn. Cảnh giáo viên ‘cõng chữ’ lên non, học trò ‘đi tìm con chữ’ trong lo âu đã vơi đi rất nhiều”.

Nền móng cho những giấc mơ xa

Chương trình kiên cố hóa trường lớp ở Thanh Hóa không dừng lại ở những bức tường, mái ngói. Nó đang kiến tạo nên môi trường giáo dục toàn diện, nơi học sinh được học tập, vui chơi và trưởng thành an toàn. Bước tiến xa hơn là mô hình trường nội trú liên cấp được ươm mầm tại các xã biên giới.

“Các trường nội trú liên cấp (tiểu học và THCS) ở 16 xã biên giới của tỉnh sẽ được đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, khu nội trú, thư viện, nhà ăn, phòng chức năng… phù hợp đặc thù miền núi, hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số yên tâm học tập và sinh hoạt. Mô hình này giúp các trường tạo ra môi trường giáo dục toàn diện, nơi học sinh không chỉ học kiến thức, mà còn được rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng sinh hoạt tập thể, tinh thần tự lập và ý thức cộng đồng”, một lãnh đạo Sở GD&ĐT Thanh Hóa cho hay.

Ông Lê Xuân Viên - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tam Chung, ví von: “Ngày trước, dạy học như ‘chạy bão’, lúc nào cũng nơm nớp lo gián đoạn. Giờ đây, trường lớp vững vàng, chúng tôi có thể yên tâm tổ chức phụ đạo, chăm chút từng học sinh. Chất lượng giáo dục nhờ thế được cải thiện rõ rệt”.

Cô Nguyễn Thị Hưng - giáo viên Trường Tiểu học Pù Nhi, ánh lên niềm hy vọng: “Khi trường nội trú liên cấp hoàn thiện, học sinh các bản xa sẽ có ngôi nhà chung. Các em không còn phải băng rừng về nhà mỗi chiều mà sống trong môi trường tập thể, rèn luyện kỹ năng và ý thức tự lập. Phụ huynh phấn khởi lắm, vì con em họ được học hành đến nơi đến chốn”.

Từ trong bùn lầy, gian khó, những “ngôi trường trên lưng trời” đã vươn lên, sừng sững và kiêu hãnh. Chúng không chỉ là công trình bằng bê tông, cốt thép, mà trở thành biểu tượng của khát vọng, nghị lực vượt khó và tương lai tươi sáng hơn cho trẻ em vùng cao. Hành trình kiên cố hóa còn dài, nhưng với những bước chân vững chãi ban đầu, giấc mơ đưa con chữ bay cao, bay xa giữa đại ngàn đang dần trở thành hiện thực.