Đại biểu Quốc hội nêu đề xuất về sáp nhập, tái cấu trúc các đại học

Nếu chỉ sáp nhập cơ học không thể làm đại học mạnh lên

Sáng 20.11, Quốc hội thảo luận về 3 dự án luật gồm: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Đóng góp ý kiến vào Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn TPHCM) cho rằng, Điều 11 của dự thảo luật Giáo dục đại học (sửa đổi) đưa khái niệm “các cơ sở giáo dục đại học gồm: Trường đại học, đại học đa lĩnh vực, đại học quốc gia, đại học vùng”.

Tuy nhiên, theo ông, khái niệm “cơ sở giáo dục đại học” đang được hiểu khác với cách hiểu về “cơ sở” thông thường. Ông lấy ví dụ, trong nghị quyết về chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, cơ sở được xác định là doanh nghiệp cuối cùng trong một tập đoàn; hoặc trong tổ chức Đảng, tổ chức cơ sở là tổ chức cuối cùng có con dấu, chứ không phải Đảng bộ một phường hay quận.

Còn ở đây, đưa khái niệm đại học đa lĩnh vực, đại học quốc gia, đại học vùng - những mô hình có nhiều đơn vị bên dưới - vào khái niệm “cơ sở”. Nếu quan niệm rằng các đại học ấy tương tự như tập đoàn hoặc tổng công ty mà vẫn coi là “cơ sở”, thì việc thực hiện yêu cầu của Nghị quyết 71 về tăng cường tính tự chủ cho cơ sở sẽ không tập trung vào các đơn vị bên dưới.

Theo đại biểu, đây là lý do hiện nay nhiều cơ sở trước đây được sáp nhập vào đại học vùng và đại học quốc gia, vốn từng rất mạnh, nhưng sau sáp nhập lại không còn mạnh như trước.

“Nếu sáp nhập cơ học, những cơ sở đang phát triển có thể suy yếu vì không còn tự chủ tài chính. Thực tế một số trường, cơ sở giáo dục đại học trước đây trước khi sáp nhập rất mạnh, sau sáp giảm sức hút, giảm chất lượng đầu vào, buộc phải hạ thấp tiêu chuẩn tuyển sinh; từ đó cơ sở nhỏ lại, yếu đi, không phát triển” - ông phân tích thêm.

Để đạt mục tiêu đưa các trường đại học lọt top 100 thế giới đại biểu Quang Huân cho rằng, không thể chỉ bằng cách sáp nhập cơ học mà cần phát triển chính các cơ sở đó trở nên thực sự mạnh, như Đại học Bách khoa Hà Nội, khi phát triển mạnh đã trở thành một đại học, và trong đại học ấy có nhiều trường thành viên. Khi đó, sức mạnh đến từ nội lực.

“Nếu không xác định đúng khái niệm “cơ sở giáo dục đại học”, chúng ta sẽ phân bổ nguồn lực không đúng trọng tâm; thay vì tập trung vào “tế bào” để làm cơ thể mạnh khỏe, chúng ta lại tập trung vào “tập đoàn”” – đại biểu nói.

Đề nghị bỏ mô hình đại học vùng

Đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng, hiện nay, Đại học Quốc gia, với vai trò đại diện thương hiệu quốc gia, có thể xem xét giữ ổn định trong thời điểm này. Còn đại học vùng, nếu coi là “cơ sở”, thì không phù hợp, bám sát với tinh thần Nghị quyết 71.

"Do đó, cần xác định lại việc đại học vùng có nên tồn tại hay không" - ông đề xuất.

Bên cạnh đó, ông cũng bày tỏ băn khoăn, cách chúng ta gọi tên các trường đại học trong một đại học lớn hiện nay gây rối, tương tự như tình trạng “thành phố trong thành phố” trước đây.

"Điều này vừa không làm trong sáng tiếng Việt, vừa không theo thông lệ quốc tế" - ông Huân nói và đề nghị xem xét lại cách gọi tên các đơn vị trong các đại học đa ngành và đại học quốc gia.

"Khi trường lớn đã được gọi là “đại học”, thì các đơn vị bên trong có thể gọi là “trường” - đại biểu nói thêm.

Cùng quan điểm, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Đoàn Cần Thơ) kiến nghị ban soạn thảo nghiên cứu nên bỏ quy định đại học vùng hay tái cấu trúc mô hình đại học vùng trong hệ thống cơ sở giáo dục đại học.

Theo đại biểu, các trường thành viên của đại học vùng hầu hết mang tính chuyên sâu, mà đây không phải là xu hướng của các đại học trên thế giới. Đại học đa ngành, đa lĩnh vực và liên ngành mới là xu hướng hiện nay.

"Tôi kiến nghị nên cấu trúc các trường đại học thành viên trong đại học vùng thành các đại học đa ngành, lĩnh vực với nhiều trường chuyên ngành" - bà Lam đề xuất và cho rằng, việc bãi bỏ mô hình này nhằm thực hiện đúng tinh thần nghị quyết 71 của Trung ương, xóa bỏ cấp trung gian, tinh gọn bộ máy và tăng quyền tự chủ thực chất cho các cơ sở giáo dục đại học để phát triển ngày càng mạnh hơn, đúng hơn với xu hướng phát triển chung của đại học.