Mỹ bất ngờ dỡ trừng phạt Nga trong dự án nhà máy hạt nhân

Động thái dỡ trừng phạt gây chú ý giữa lúc châu Âu loay hoay với bài toán năng lượng.

Theo thông báo của Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) thuộc Bộ Tài chính Mỹ, Washington vừa cấp giấy phép đặc biệt cho phép thực hiện các giao dịch tài chính liên quan đến dự án nhà máy hạt nhân Paks-2 (Hungary) với một loạt ngân hàng lớn của Nga.

Theo tài liệu công bố, giấy phép cho phép tiến hành giao dịch với Ngân hàng Trung ương Nga, Gazprombank, VEB.RF, FC Otkritie, Sovcombank, Sberbank, VTB, Alfa-Bank, Rosbank, PJSC Bank Zenit, Bank Saint Petersburg và Trung tâm Thanh toán Quốc gia. Đây đều là những tổ chức vốn nằm trong nhóm bị Washington siết chặt trừng phạt từ cuối năm 2024.

Giấy phép mới nêu rõ mặc dù cho phép giao dịch phục vụ dự án Paks-2, các ngân hàng Nga vẫn không được mở tài khoản thanh toán đối ứng tại Mỹ, và lệnh cấm ghi nợ tài khoản của Ngân hàng Trung ương Nga, Quỹ Phúc lợi Quốc gia hay Bộ Tài chính Nga tại các định chế tài chính Mỹ vẫn giữ nguyên.

Trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết Washington "tạm thời gỡ trừng phạt" đối với dự án Paks-2 cho đến khi xây dựng hoàn tất, nhằm đảm bảo Hungary duy trì được mức độ độc lập năng lượng - một yếu tố mà Mỹ coi là quan trọng trong bối cảnh châu Âu tiếp tục phụ thuộc sâu vào nguồn khí đốt và nhiên liệu nhập khẩu.

Tháng 11.2024, Mỹ đã áp lệnh trừng phạt lên Gazprombank - ngân hàng đóng vai trò trung tâm trong thanh toán dầu khí và xây dựng giai đoạn hai của nhà máy hạt nhân Paks. Việc này buộc Nga và Hungary phải tìm giải pháp giao dịch thay thế.

Sang tháng 1 năm nay, Washington tiếp tục mở rộng trừng phạt sang toàn bộ lĩnh vực dầu khí Nga và ban lãnh đạo Tập đoàn Năng lượng hạt nhân Rosatom, bao gồm cả Tổng giám đốc Alexey Likhachev.

Nhà máy hạt nhân Paks hiện chiếm 50% sản lượng điện của Hungary và 1/3 lượng điện tiêu thụ cả nước. Công trình do chuyên gia Liên Xô xây dựng từ những năm 1980, sử dụng nhiên liệu hạt nhân do Nga cung cấp. Nhà máy gồm bốn tổ máy VVER-440, nằm bên bờ sông Danube, cách Budapest khoảng 100km về phía nam.

Giai đoạn hai - Paks-2 - đang triển khai xây dựng hai tổ máy mới sử dụng công nghệ lò VVER-1200. Khi hoàn tất, công suất toàn khu sẽ tăng từ 2.000 MW lên 4.400 MW, biến đây thành một trong những cụm điện hạt nhân lớn nhất khu vực.

Động thái Washington “mở khóa” giao dịch cho các ngân hàng Nga nhằm duy trì tiến độ dự án được đánh giá là đặc biệt đáng chú ý, trong bối cảnh châu Âu vừa thiếu năng lượng, vừa chịu ràng buộc giữa các lệnh trừng phạt và nhu cầu an ninh năng lượng ngày càng cấp bách.