Văn hóa Việt Nam - nền tảng tinh thần và sức mạnh dân tộc

Nền tảng tinh thần đất nước trong Cách mạng

Nhìn lại chặng đường lịch sử, vai trò của văn hóa luôn gắn liền với vận mệnh quốc gia. Ngay từ “Đề cương Văn hóa Việt Nam” năm 1943, Đảng ta đã xác định văn hóa là một mặt trận, người làm văn hóa là chiến sĩ. Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, văn hóa thực sự là vũ khí tinh thần sắc bén, khơi dậy lòng yêu nước, hun đúc ý chí đấu tranh và niềm tin vào thắng lợi. Những phong trào như “Tiếng hát át tiếng bom”, những tác phẩm văn học nghệ thuật ra đời trong khói lửa đã trở thành biểu tượng bất tử cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng, góp phần làm nên những chiến thắng lịch sử.

Sau Ngày Giải phóng miền Nam - Thống nhất đất nước, văn hóa lại đi đầu trong công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, kiến tạo và bồi đắp nền tảng tinh thần cho xã hội mới. Bước vào thời kỳ Đổi mới từ năm 1986, văn hóa tiếp tục tiên phong, mở đường cho những cải cách kinh tế - xã hội táo bạo, góp phần xây dựng một nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, đồng thời tiếp thu tinh hoa nhân loại.

Thành tựu vượt bậc

Kế thừa và phát huy những thành quả to lớn, trong nhiệm kỳ 2021-2026, ngành VHTTDL đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, trở thành điểm sáng của nền kinh tế. Với tinh thần quyết liệt đổi mới tư duy từ “làm văn hóa sang quản lý nhà nước về văn hóa”, ngành đã tạo ra những đột phá về thể chế, khơi thông các “điểm nghẽn” và giải phóng nguồn lực cho phát triển.

Lĩnh vực di sản văn hóa chứng kiến những bước tiến ngoạn mục. Hệ thống di sản Việt Nam chưa bao giờ được thế giới biết đến sâu rộng như hiện nay, với việc Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới. Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản đã biến nhiều di tích thành các sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù, thúc đẩy kinh tế địa phương. Đời sống văn hóa cơ sở được quan tâm sâu sắc, với nhiều mô hình xây dựng môi trường văn hóa lan tỏa rộng khắp. Các ngành công nghiệp văn hóa đang dần trở thành động lực quan trọng, đóng góp ước tính 4,4% GDP, với giá trị sản xuất bình quân đạt 1,059 triệu tỉ đồng (44 tỉ USD). Công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế về văn hóa cũng là một điểm sáng, chuyển mạnh từ “giao lưu” sang “hợp tác đích thực”, nâng cao vị thế và “sức mạnh mềm” quốc gia.

Du lịch đã có sự phục hồi và tăng trưởng ngoạn mục sau đại dịch, trở thành điểm sáng trong bức tranh kinh tế đất nước, đóng góp trung bình 6-8% GDP mỗi năm. Giai đoạn 2021-2024, du lịch Việt Nam đón 33,7 triệu lượt khách quốc tế và phục vụ 359,5 triệu lượt khách nội địa. Thể thao Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế trên các đấu trường quốc tế, là biểu tượng của ý chí vượt khó và khát vọng vươn lên. Các vận động viên liên tục gặt hái thành công tại SEA Games, Asiad và các giải đấu thế giới, đặc biệt là thành tích lịch sử của đội tuyển bóng đá nữ khi lần đầu tham dự World Cup 2023. Từ ngày 1.3.2025, ngành tiếp nhận thêm chức năng quản lý nhà nước về báo chí, xuất bản, truyền thông, tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trên mặt trận tư tưởng.

Khát vọng kiến tạo tương lai

Với tuyên ngôn hành động: “Văn hóa là nền tảng - Thông tin là mạch dẫn - Thể thao là sức mạnh - Du lịch là nhịp cầu kết nối”, ngành VHTTDL đang tự tin bước vào một chặng đường phát triển mới. Giai đoạn 2026-2031, ngành đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng. Trong lĩnh vực văn hóa, mục tiêu đến năm 2031 là các ngành công nghiệp văn hóa sẽ đóng góp 7% GDP. Du lịch phấn đấu thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đưa Việt Nam vào nhóm 30 quốc gia có năng lực cạnh tranh du lịch hàng đầu thế giới, đón ít nhất 50 triệu lượt khách quốc tế và đóng góp 15-17% vào GDP. Thể thao thành tích cao duy trì vị thế trong top 3 tại SEA Games và phấn đấu có huy chương tại Olympic.

Ngành văn hóa sẽ tập trung vào các giải pháp đột phá như hoàn thiện thể chế, tinh gọn bộ máy, nâng cao chất lượng nhân lực và đẩy mạnh chuyển đổi số. Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2025-2035 được kỳ vọng khơi thông nguồn lực, tạo diện mạo mới cho ngành. Trải qua 80 năm, văn hóa đã đóng góp to lớn vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Mùa thu mới mang theo niềm tin, khát vọng, thôi thúc những người làm văn hóa tiếp tục đoàn kết, sáng tạo để xây dựng nền văn hóa Việt Nam rực rỡ, bền vững.