Tượng linh vật rắn mang ý nghĩa đặc biệt ở làng gốm Bát Tràng

Ghi nhận của phóng viên trước Tết Nguyên đán, các cơ sở ở làng gốm Bát Tràng lại tất bật sản xuất, chuẩn bị nhiều mặt hàng gốm sứ phục vụ khách hàng. Trong đó, những tượng linh vật đại diện cho năm mới được chế tác cầu kỳ, tinh xảo được nhiều người quan tâm.

Ý nghĩa linh vật rắn

Nghệ nhân Nguyễn Trọng Nghĩa (sinh năm 1986), chủ xưởng sản xuất gốm ở Bát Tràng với nhiều năm kinh nghiệm cho biết, năm nay, nhu cầu sở hữu linh vật rắn của khách hàng có phần thấp hơn so với năm trước (năm Giáp Thìn - linh vật rồng). Tuy nhiên, nhiều nghệ nhân và xưởng sản xuất vẫn cho ra lò nhiều sản phẩm chất lượng, chế tác công phu.

Nghệ nhân chia sẻ, theo quan niệm của người Á Đông, trong 12 con giáp, rắn là linh vật thể hiện sự linh hoạt, thông minh và tinh anh. Trong Phật giáo, rắn được xem là linh vật trượng nghĩa, giác ngộ, hướng thiện, biết chở che và bảo vệ sự tốt lành.

Linh vật rắn năm Ất Tỵ 2025 là tác phẩm nghệ thuật độc đáo để bài trí không gian sống, thể hiện hiểu biết sâu sắc về văn hóa tâm linh, giàu năng lượng tích cực, giúp gia chủ luôn may mắn, đón nhận tài lộc dưới sự che chở để an lành, hạnh phúc và thành công.

Năm nay, xưởng sản xuất của nghệ nhân Nguyễn Trọng Nghĩa chỉ tập trung cho ra mắt 3 sản phẩm tượng linh vật rắn. Trong đó, nổi bật nhất là tác phẩm Kỳ linh Ất Tỵ 2025.

Tác phẩm nghệ thuật gốm được sáng tạo lấy cảm hứng từ rắn thần bảo vệ và che chở cho Đức Phật. Nghệ nhân cho biết: "Trong Phật giáo, linh vật rắn thần (Naga) có nhiều hình tượng: 1 đầu, 3 đầu, 5 đầu, 7 đầu, hay 9 đầu, mỗi hình tượng mang một ý nghĩa riêng.

Tích truyện kể rằng khi Đức Phật Thích Ca đạt tới giai đoạn Niết bàn, rắn thần đã hiện thân nâng Ngài lên và che chở, bảo vệ trong lúc các đồng môn không thể theo chân Ngài. Từ đó, ý tưởng thiết kế linh vật rắn năm 2025 tập trung vào hình tượng bảo vệ, che chở và tài lộc".

Linh vật có một vương miện trên đầu, tượng trưng cho quyền lực và sự uy nghiêm, kết hợp với các đường nét được cách điệu để tạo sự ấn tượng. Phần trang trí gồm các họa tiết mạ vàng và hạt men khô để tăng thêm giá trị nghệ thuật.

Ngoài ra, tại xưởng còn sản xuất mẫu linh vật khác đang ôm một bình tài lộc, biểu trưng cho sự sung túc, giàu sang. Các chi tiết trên rắn được thiết kế bởi nghệ nhân, mang tính sáng tạo và không nhất thiết phải giống bất kỳ loài rắn nào ở tự nhiên. Một số mẫu còn mang phong cách vui tươi để phù hợp với sở thích của nhiều đối tượng khách hàng.

Khi giới thiệu sản phẩm, việc phối màu và bố cục tượng sẽ làm nổi bật ý nghĩa và giá trị của linh vật, với hy vọng mang lại cảm giác tích cực và sự bảo vệ trong năm mới.

Tâm huyết, trăn trở của người nghệ nhân

Để hoàn thành một sản phẩm linh vật rắn, những người thợ làm gốm và nghệ nhân phải trải qua nhiều công đoạn, từ tạo hình nặn cốt, gọt tỉa, khắc họa... cho đến nung nóng ở nhiệt độ hàng nghìn độ C.

Theo anh Nghĩa, công nghệ hiện đại ngày nay đã góp phần không nhỏ trong việc tối ưu, đơn giản hóa các công đoạn làm gốm Bát Tràng. Tuy nhiên, để tạo ra sản phẩm đủ tinh tế, chi tiết, có thần thái riêng thì phải cần đến bàn tay của những người thợ thủ công đích thực.

Trước khi ra mắt sản phẩm chính thức, nghệ nhân Nguyễn Trọng Nghĩa đã mất nhiều giờ để tìm tòi, nghiên cứu về ý nghĩa của sản phẩm và thị hiếu của khách hàng. Hình dáng sản phẩm mẫu cũng được căn chỉnh, sửa đổi nhiều lần cho phù hợp.

"Khi nặn tượng, chúng tôi đã tính toán, thiết kế phần đầu rắn hơi chếch lên trên. Sau khi nung, phần này sẽ hạ xuống độ cao vừa phải, tạo cảm giác như rắn đang che chở, bảo vệ Đức Phật", anh Nghĩa nói.

Dù xưởng sản xuất vẫn tất bật những ngày cuối năm, nghệ nhân Nguyễn Trọng Nghĩa thừa nhận lượng đặt hàng năm nay thấp hơn nhiều so với năm trước, có khi chỉ bằng 1/10. Tuy nhiên, qua các sản phẩm lần này, anh vẫn muốn truyền tải thông điệp, ý nghĩa khác về linh vật rắn với mọi người.

Theo nghệ nhân, rắn là loài vật tinh ranh và nhanh nhẹn. Ngoài ý nghĩa che chở, bảo vệ trong Phật giáo, rắn là biểu tượng cho sự kết nối giữa nhân gian và cõi Niết bàn trong Ấn Độ giáo.

Bên cạnh đó, rắn còn là biểu tượng của ngành y. Nọc độc của rắn cũng có tác dụng chữa bệnh, nếu ta biết sử dụng đúng cách.

"Qua đó, chúng ta có thể thấy được những góc nhìn khác về năm rắn và linh vật rắn. Tôi mong góc nhìn này sẽ được mở rộng và phổ biến hơn, để mọi người đón nhận năm Ất Tỵ, các sản phẩm linh vật rắn một cách nhẹ nhàng, may mắn trong dịp đầu năm mới", nghệ nhân chia sẻ.