Độc đáo những trò chơi ngày Tết của đồng bào Tây Bắc
Xuân về, người dân Tây Bắc nô nức chơi những trò chơi truyền thống, đây không chỉ là nét văn hóa mà còn là sợi dây kết nối, gửi gắm ước vọng về một năm mới.
Đồng bào các dân tộc Tây Bắc “xúng xính” váy áo đi chơi Tết. Ảnh: Quang Đạt
Tung còn (ném còn) là một trò chơi dân gian truyền thống không thể thiếu trong các dịp lễ Tết của người Thái ở Tây Bắc. Theo quan niệm của người Thái, quả còn mô phỏng hình tượng Rồng Còn (Luông Còn) - loài vật linh thiêng mang đến mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no và mùa màng bội thu.
Quả còn được làm thủ công tỉ mỉ bằng vải màu đỏ, đen, trắng, khâu thành hình vuông, bên trong nhồi hạt bông, thóc giống và một ít vỏ trấu. Và được trang trí với 5 tua màu, 4 tua ở 4 góc và dây đáy tượng trưng cho thân rồng, cùng 9 tua so le nhau tượng trưng cho sự uyển chuyển, linh hoạt của rồng.
Các trò chơi thường được tổ chức ở những khu đất rộng, bằng phẳng.
Chị Lò Thị Toán, người dân xã Na Son, huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên, cho biết, trò chơi ném còn thường được tổ chức tại một bãi đất bằng phẳng và có 2 cách chơi chính. Thứ nhất là “ném còn giao duyên”, dành cho thanh niên nam nữ chưa vợ chưa chồng. Đây là dịp để các chàng trai, cô gái thể hiện tình cảm, giao lưu và tìm hiểu lẫn nhau. Tục chơi này thường diễn ra vào dịp xên bản, xên mường, ngày xuân.
Trò chơi tung còn vòng, không giới hạn người chơi, từ trẻ em đến người lớn đều có thể tham gia.
Cách chơi thứ hai được gọi là “tọt con vong”, hay còn gọi là tung còn vòng. Người chơi sẽ ném quả còn qua một vòng tròn đường kính khoảng 50 - 70cm được gắn trên đỉnh một cây tre cao khoảng 10m. Trò chơi này không giới hạn đối tượng tham gia, từ trẻ em đến người lớn tuổi đều có thể thử sức.
Tung còn là trò chơi không thể thiếu của người Thái ở Tây Bắc.
Trong mỗi dịp Tết, trò chơi dân gian truyền thống của người Mông là Tù lu không chỉ mang tính giải trí mà còn là dịp để các chàng trai thể hiện sức mạnh, sự khéo léo của mình.
Theo anh Lầu A Sử - xã Xa Dung, huyện Điện Biên Đông, từ khi còn nhỏ, các bé trai người H'Mông đã được làm quen với trò chơi này. Những con quay nhỏ được bố hay anh trai làm cho để chơi, rồi dần dần trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống.
Tù lu là trò chơi dân gian truyền thống của người H'Mông, nơi các chàng trai thể hiện sức mạnh và sự khéo léo của mình.
Anh Sử cho biết, để chơi Tù lu, người chơi cần chuẩn bị một con quay và một sợi dây. Con quay được làm từ gỗ cứng, đầu nhọn đóng một chiếc đinh cứng. Sợi dây dài khoảng 1,5m, được gắn cố định vào một thanh gỗ nhỏ để điều khiển và đánh trúng con quay của đối phương. Sân chơi thường là một bãi đất rộng, bằng phẳng để đảm bảo an toàn cho người xem.
Trong các lễ hội của đồng bào Tây Bắc, ngoài những trò chơi truyền thống và môn thể thao, ném Pao là trò chơi được đông đảo nam nữ tham gia nhất. Đây là dịp để trai gái vui chơi, giao lưu và tìm hiểu bạn đời.
Cô gái H'Mông xinh đẹp với quả Pao trên tay, sẵn sàng cho trò chơi giao duyên ngày Tết.
Trong các lễ hội, những cô gái H'Mông thường mang theo những quả Pao được ví như một món đồ trang sức không thể thiếu. Quả Pao được khâu nối bằng các miếng vải lanh thành hình tròn, to bằng quả cam, bên trong nhồi hạt lanh hoặc bông vải.
Trò chơi ném Pao thường được tổ chức ở những khu đất rộng, bằng phẳng. Người chơi chia thành 2 đội, nam và nữ, đứng đối diện nhau ở khoảng cách 5-7m. Với mục tiêu là không để quả Pao rơi xuống đất. Hai đội sẽ giao ước với nhau về số lần ném và bắt Pao. Đội nào thua sẽ phải thực hiện một yêu cầu nào đó do đội thắng quy định.
Ném Pao cũng là dịp để trai gái trao nhau ánh mắt, nụ cười và tình cảm. Đây chính là nét đặc sắc của trò chơi ném Pao trong văn hóa của người H'Mông.
