Chàng trai người Dao Tiền và hành trình đánh thức du lịch cộng đồng

Từ nương ngô thành điểm đến du lịch hút khách

Từ trung tâm tỉnh Cao Bằng, vượt gần 50km cung đường quanh co ôm sườn núi, du khách sẽ gặp xóm Lũng Mười (xã Quang Thành, huyện Nguyên Bình) – một thung lũng yên bình nơi cộng đồng người Dao Tiền sinh sống.

Giữa không gian ấy, homestay Lũng Mười của chàng thanh niên Chu Tiến Thanh hiện lên như một điểm nhấn mộc mạc mà cuốn hút. Ngôi nhà gỗ nằm tách biệt bên suối, cao hơn những mái nhà trong bản nên tầm nhìn rộng mở, phóng khoáng.

Từng chiếc móc áo, chậu rửa, đến các vật dụng sinh hoạt đều được tận dụng từ gỗ, tre, trúc, giữ nguyên vẻ tự nhiên của núi rừng. Trên bức tường gỗ, những bộ trang phục Dao Tiền truyền thống được trưng bày như lời chào đón du khách đến với văn hoá bản địa.

Chu Tiến Thanh là một chàng trai người Dao Tiền (SN 1992), là con trai duy nhất trong gia đình có ba chị em. Từ nhỏ chứng kiến cái nghèo đeo bám bà con khi cả bản sống chủ yếu nhờ trồng ngô, tự cung tự cấp, anh quyết tâm tìm hướng đi mới.

Rời bản đi học, anh nhận ra quê hương mình có tiềm năng du lịch lớn khi nằm trong vùng Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng với hàng loạt điểm di sản như san hô cổ Lang Môn, đồn Phai Khắt, thung lũng treo Tĩnh Túc, mỏ Vonfram Lũng Mười, đỉnh Phja Oắc…

Sau khi tốt nghiệp Đại học Nội vụ rồi học tiếp ngành Du lịch, Thanh trở về quê với ước mơ làm du lịch cộng đồng. Để tích luỹ kinh nghiệm, Thanh chọn cách làm người dẫn tour cho du khách đến Cao Bằng, qua mỗi chuyến đi anh càng hiểu rõ nhu cầu trải nghiệm văn hoá bản địa – điều mà Lũng Mười có đủ nhưng chưa được khai thác.

Khi quyết định mở homestay trên chính nương ngô của gia đình, Thanh phải mất nhiều thời gian thuyết phục bố mẹ.

May mắn, anh nhận được sự hỗ trợ từ một người bạn đang kinh doanh homestay tại xã Trùng Khánh, đồng thời được ứng trước vốn 300–500 triệu đồng để dựng ngôi nhà gỗ đầu tiên.

Nhưng khi homestay vừa xây xong thì đại dịch COVID-19 ập đến, khách không có, bản làng cũng chưa quen với mô hình mới nên không ít người tỏ ý nghi ngại.

Dẫu vậy, Thanh không nản chí. Anh tự chụp ảnh, tự viết bài quảng bá trên mạng xã hội, kết nối với bạn bè làm du lịch để giới thiệu khách.

Ngày homestay đón đoàn khách đầu tiên, anh vừa mừng vừa lo. Rồi tới khi đón nhận những phản hồi tích cực của du khách về cảnh quan, không gian và sự chân thật của con người nơi đây đã trở thành động lực để anh bước tiếp.

Làm du lịch từ tâm và khát vọng đổi thay bản làng

Không chỉ là ông chủ trẻ gần gũi, Thanh còn là “đầu bếp” chủ lực tại homestay. Những món gà bản, lợn đen, cá suối… được anh chế biến theo cách truyền thống của người Dao Tiền với gia vị từ lá rừng, tạo nên mùi vị đặc trưng.

Anh hướng dẫn khách xuống suối bắt ốc, ra ruộng bắt cá, lên đồi hái rau rừng, rồi cùng nhau chế biến bữa ăn – đúng tinh thần du lịch trải nghiệm. Quan niệm của Thanh rất rõ ràng: “Mỗi điểm đến phải kể được một câu chuyện”.

Cách làm du lịch của chàng trai Dao Tiền không chỉ dừng ở homestay của riêng mình. Anh chia sẻ kinh nghiệm với các hộ xung quanh, vận động bà con thay đổi tư duy, kết hợp làm nông với làm du lịch.

Những gia đình ở Hoài Khao – cách Lũng Mười 7km – được Thanh hướng dẫn cách đón khách, quảng bá, gìn giữ kiến trúc ngói âm dương, kho thóc truyền thống, nghề in sáp ong…

Thanh không giữ khách cho riêng mình mà chủ động dẫn du khách sang bản khác để bà con cùng có thu nhập, luôn biết cách để lồng ghép việc bảo tồn văn hóa với phát triển kinh tế.

Nhờ sự lan toả đó, mỗi tháng Lũng Mười homestay đón 50–100 lượt khách, tạo việc làm cho lao động địa phương như dọn phòng, nấu ăn, biểu diễn văn nghệ.

Thanh cũng thu mua nông sản của bà con để phục vụ du khách, tạo thành chuỗi giá trị du lịch – nông nghiệp ngay tại thung lũng.

Không dừng lại ở đó, anh còn đang xây thêm các căn nhà gỗ bên suối, dựng cọn nước để làm cảnh quan, mở chòi trà, và học thêm kỹ năng pha chế, hướng dẫn viên để nâng cao chất lượng dịch vụ.

Điều anh mong muốn không chỉ là “làm đẹp cho homestay”, mà là xây dựng một hệ sinh thái du lịch cộng đồng bền vững, nơi mỗi người dân đều có cơ hội thoát nghèo bằng chính bản sắc của mình.

Thanh chia sẻ: “Tôi muốn khách quay lại nhiều lần. Mỗi lần đến sẽ thấy chúng tôi khác hơn, tốt hơn, nhưng vẫn giữ nguyên cái hồn của người Dao Tiền”.

Khát vọng từ một thung lũng nhỏ

Từ những ngày đầu bị nghi ngại đến hôm nay trở thành điểm sáng của du lịch Nguyên Bình, hành trình của Chu Tiến Thanh là minh chứng cho sức trẻ, sự kiên trì và lòng yêu quê hương.

Giấc mơ của anh không chỉ là một homestay đông khách mà là xây dựng Lũng Mười thành một làng du lịch cộng đồng kiểu mẫu, nơi văn hoá Dao Tiền được gìn giữ qua từng nếp nhà, từng món ăn, từng trải nghiệm.

Với nụ cười rạng rỡ đặc trưng, Thanh nói rằng anh muốn homestay Lũng Mười trở thành “điểm nối” giữa các tuyến du lịch quanh vùng, đặc biệt là tuyến lên đỉnh Phja Oắc – nơi có điểm vọng cảnh ở độ cao gần 2.000m.

Anh tin rằng nếu biết gắn kết các điểm đến, du khách sẽ ở lại lâu hơn, chi tiêu nhiều hơn, và bà con sẽ có thêm nguồn thu bền vững. Bên cạnh đó, Thanh cũng mong muốn chính quyền địa phương sớm xây dựng hoàn chỉnh các con đường giao thông.

Bởi khi đường sá thuận tiện khách sẽ đến nhiều hơn và lúc đó cả bản mới có thể cùng nhau làm du lịch một cách chuyên nghiệp.

Với Chu Tiến Thanh, giải thưởng không quan trọng bằng việc đang thấy bản làng thay đổi từng ngày: đường vào homestay sạch đẹp hơn, trẻ nhỏ tự tin hơn khi gặp khách, nhiều gia đình bắt đầu tính chuyện sửa nhà để đón du khách.

Từ nương ngô cằn cỗi, nơi từng chỉ có tiếng gió thổi qua những vách núi, Lũng Mười hôm nay đã trở thành thung lũng của những hy vọng.

Và ở đó, có hình bóng của một chàng trai Dao Tiền kiên trì, lặng lẽ, đang góp phần đánh thức tiềm năng của quê hương bằng chính tình yêu và khát vọng của mình.