Nếu thời gian có 3 chiều, chúng ta có đang hiểu sai về vũ trụ?
Một nghiên cứu mới đề xuất rằng thời gian không chỉ có một chiều tuyến tính mà tồn tại trong 3 chiều độc lập, thay đổi cách hiểu về vũ trụ.
![]() |
Một hình minh họa về không gian và thời gian. |
Mô hình 3 chiều thời gian: Thách thức nền tảng vật lý hiện tại
Nhà khoa học Gunther Kletetschka là tác giả của nghiên cứu trên. Ông hiện công tác tại Viện Địa Vật lý (Geophysical Institute) thuộc Đại học Alaska Fairbanks, Mỹ.
Theo nghiên cứu mới của nhà khoa học Kletetschka, thời gian không còn là một dòng chảy đơn hướng, mà là một cấu trúc 3 chiều độc lập, có thể giải thích hàng loạt hiện tượng vật lý chỉ bằng một khuôn khổ toán học thống nhất.
Ông Kletetschka đề xuất một mô hình 6 chiều với 3 trục thời gian và 3 trục không gian, trong đó thời gian đóng vai trò cốt lõi, còn không gian chỉ là hệ quả phát sinh từ cách thời gian vận động ở các quy mô và hướng khác nhau.
Điểm đột phá của mô hình này là khả năng tái tạo chính xác các giá trị thực nghiệm trong thế giới vật lý, đặc biệt là khối lượng của các hạt cơ bản.
Theo ông, khi áp dụng mô hình 3 chiều thời gian này vào các hạt như electron, muon và quark, các giá trị khối lượng thu được gần trùng khớp với dữ liệu được ghi nhận trong Mô hình Chuẩn (Standard Model) của vật lý hạt.
“Khung 3 chiều thời gian đại diện cho một bước tiến quan trọng trong vật lý cơ bản, cung cấp mô tả thống nhất về tự nhiên và đưa ra các dự đoán có thể kiểm chứng,” ông Kletetschka khẳng định.
Không chỉ là giả thuyết: Mô hình mới đưa ra dự đoán cụ thể
Ý tưởng về nhiều chiều thời gian không hoàn toàn mới, song phần lớn các mô hình trước đây chỉ mang tính toán học thuần túy, thiếu liên hệ với dữ liệu thực nghiệm và thường dẫn đến các nghịch lý như hiện tượng "hiệu ứng xảy ra trước nguyên nhân".
Kletetschka cho biết mô hình của ông đã tránh được điểm yếu này bằng cách xây dựng cấu trúc toán học duy trì trật tự thời gian xuyên suốt cả 3 chiều. Trong mô hình của ông, các sự kiện vẫn diễn ra theo trình tự nhất quán, dù trong một khung thời gian phức tạp hơn.
Điều khiến nghiên cứu này trở nên khác biệt là việc nó không chỉ dừng lại ở lý thuyết, mà còn đưa ra các dự đoán cụ thể. Mô hình 3 chiều thời gian của ông tái tạo được khối lượng của các hạt cơ bản – điều mà nhiều lý thuyết khác chưa giải thích được.
“Các đề xuất trước đây về thời gian ba chiều phần lớn chỉ là cấu trúc toán học không gắn liền với thực nghiệm. Công trình của tôi biến khái niệm đó thành lý thuyết có thể kiểm chứng bằng nhiều cách độc lập,” ông Kletetschka nhấn mạnh.
Bước tiếp theo của nghiên cứu sẽ là hoàn thiện mô hình toán học và xác định các thí nghiệm cụ thể, đặc biệt trong lĩnh vực vật lý hạt và vũ trụ học, để kiểm nghiệm giả thuyết này.
Nếu được xác nhận qua các nghiên cứu tiếp theo, mô hình này có thể trở thành nền tảng mới cho việc hợp nhất cơ học lượng tử với hấp dẫn – điều mà giới vật lý đã theo đuổi hàng thế hệ.