Hiểu đúng về thời gian huyết áp cao nhất trong ngày để phòng ngừa bệnh tim mạch

Nhiều người ngạc nhiên khi phát hiện huyết áp của mình biến động theo giờ trong ngày. Thực tế, huyết áp thường bắt đầu tăng từ lúc 6 giờ sáng, đạt đỉnh khoảng 10 giờ rồi dần ổn định. Hiện tượng này được gọi là “tăng huyết áp buổi sáng” và có liên quan trực tiếp đến đồng hồ sinh học của cơ thể.

Vì sao huyết áp tăng cao vào buổi sáng?

Các chuyên gia giải thích, sự biến động huyết áp tuân theo nhịp sinh học, cơ chế điều chỉnh chu kỳ ngủ - thức. Khi đêm xuống, cơ thể tiết melatonin giúp ngủ sâu và giãn mạch, khiến huyết áp giảm khoảng 10 - 20%. Ngược lại, vào buổi sáng, ánh sáng mặt trời kích thích cơ thể sản xuất cortisol, loại hormone khiến mạch máu co lại và huyết áp tăng.

Theo Tiến sĩ Amelia MacIntyre, DO, chuyên gia tim mạch tại Đại học Oxford (Anh), “tăng huyết áp buổi sáng là phản ứng sinh lý bình thường, nhưng nếu chỉ số tăng quá mức và kéo dài, nó trở thành yếu tố nguy cơ hàng đầu của đột quỵ và nhồi máu cơ tim".

Ngoài nhịp sinh học, nhiều yếu tố khác cũng khiến huyết áp dao động, như tuổi cao, bệnh tiểu đường, bệnh thận mãn tính, uống rượu buổi tối, căng thẳng, mất ngủ hay nhiệt độ môi trường thay đổi. Mùa đông lạnh giá, nguy cơ huyết áp buổi sáng tăng đột ngột càng rõ rệt.

Khi nào biến động huyết áp trở thành nguy hiểm?

Với người khỏe mạnh, sự tăng nhẹ buổi sáng không đáng lo. Tuy nhiên, nếu chỉ số thường xuyên vượt mức 130/80 mmHg, đặc biệt ở người đã bị tăng huyết áp, nguy cơ biến chứng tim mạch sẽ cao gấp nhiều lần.

Một nghiên cứu năm 2023 chỉ ra rằng, người bị tăng huyết áp có mức huyết áp tâm thu tăng thêm 10 mmHg vào buổi sáng thì nguy cơ đột quỵ tăng 232%, nguy cơ tử vong do tim mạch tăng tới 270%.

Đáng chú ý, không phải ai cũng có kiểu tăng này. Một số người lại gặp “tụt huyết áp ngược”, tức huyết áp giảm vào ban ngày nhưng cao hơn vào ban đêm. Tình trạng này ảnh hưởng tới khoảng 13% người trưởng thành và cũng làm tăng rủi ro suy tim, sa sút trí tuệ, tổn thương thận nếu kéo dài.

Làm gì để kiểm soát huyết áp an toàn?

Các chuyên gia khuyến cáo, người có nguy cơ nên đo huyết áp nhiều lần trong ngày để có cái nhìn toàn diện, thay vì chỉ đo buổi sáng. Nếu cần, bác sĩ có thể cho sử dụng máy theo dõi 24 giờ để phát hiện biến động bất thường.

Theo bác sĩ Dennis Sifris, MD, chuyên gia nội khoa tại Bệnh viện Mount Sinai, New York (Mỹ), “thay đổi lối sống là yếu tố cốt lõi giúp kiểm soát huyết áp. Một chế độ ăn ít muối, ngủ đủ 7 - 9 giờ, duy trì tập luyện và quản lý căng thẳng sẽ tạo khác biệt rõ rệt".

Ngoài ra, người bệnh cần hạn chế rượu, tránh thức khuya và duy trì cân nặng hợp lý. Khi có dấu hiệu đau đầu dữ dội, chóng mặt, khó thở vào buổi sáng, cần đến cơ sở y tế để kiểm tra kịp thời.