TPHCM dành đất 'vàng' làm công viên: Mở rộng không gian xanh

TPHCM dự kiến sử dụng 2 khu đất “vàng” ở khu trung tâm, gồm khuôn viên Bảo tàng Hồ Chí Minh (Chi nhánh TPHCM) và khu đất số 1 Lý Thái Tổ - để xây dựng công viên phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí của người dân. Chủ trương này nhận được sự đồng thuận từ nhiều người dân và chuyên gia, góp phần hướng tới phát triển đô thị bền vững.

Chủ trương được đồng thuận

Sáng cuối tuần, ông Đinh Ngọc Thêm (64 tuổi, ngụ phường Xóm Chiếu) thức dậy từ 5 giờ, mang giày chạy bộ dọc đường Nguyễn Tất Thành, sau đó vòng qua Bến Vân Đồn để quay về nhà. Ông chia sẻ, sáng nào cũng dậy chạy bộ 2 - 3 vòng để tăng cường sức khỏe, như một thói quen hình thành từ thời còn trong quân ngũ.

“Tuy nhiên, đường chạy bộ trên đoạn đường Nguyễn Tất Thành ngày càng khó khăn do lượng xe cộ tăng cao. Giờ cao điểm, xe còn chạy lên cả vỉa hè khiến người đi bộ như chúng tôi phải dừng lại”, ông Thêm chia sẻ.

Khi nghe tin TPHCM có chủ trương sử dụng một phần không gian khu vực Bến Nhà Rồng để làm công viên, ông Thêm bày tỏ sự vui mừng và ủng hộ. Ông cho biết, nhà cách khu vực trên chỉ khoảng 2km nên khi nơi đây trở thành công viên, việc tập thể dục, thư giãn vào buổi sáng sẽ thuận tiện hơn nhiều.

Chủ trương sử dụng một phần không gian khu vực Bến Nhà Rồng được Bí thư Thành ủy TPHCM - Trần Lưu Quang đề cập gần đây, khi chính quyền thành phố quyết định dừng giao đất cho doanh nghiệp xây dựng dự án nhà ở kết hợp trung tâm thương mại đã được chấp thuận chủ trương từ năm 2016.

Khi đó, UBND TPHCM từng đồng ý cho doanh nghiệp triển khai dự án Khu phức hợp Nhà Rồng - Khánh Hội trên diện tích khoảng 31,5ha, gồm trung tâm thương mại, hơn 3.000 căn hộ, trường học và trạm y tế.

Theo Bí thư Thành ủy - Trần Lưu Quang, sau khi dừng dự án này, thành phố sẽ mở rộng không gian văn hóa tại Bến Nhà Rồng, kết hợp chỉnh trang, cải tạo thành công viên, đồng thời mở rộng đường Nguyễn Tất Thành.

Ngoài Bến Nhà Rồng, TPHCM cũng dự kiến sử dụng quỹ đất số 1 Lý Thái Tổ rộng 3,7ha, nằm giữa ba mặt tiền đường Lý Thái Tổ - Hùng Vương - Trần Bình Trọng để xây dựng công viên.

Khu đất này hiện có 7 tòa biệt thự cũ mang giá trị lịch sử, văn hóa của TPHCM xưa. Thành phố dự kiến xây dựng tượng đài tưởng niệm người dân mất vì đại dịch Covid-19 tại khu vực này.

Tăng tỷ lệ không gian xanh

Theo Sở Quy hoạch - Kiến trúc TPHCM, phương án chỉnh trang khu vực Bến Nhà Rồng sẽ dành 60% khu đất thuộc cảng Khánh Hội (liền kề, rộng hơn 30 ha) làm công viên cây xanh và mặt nước; 20% cho các công trình công cộng; phần còn lại được quy hoạch làm cảng quốc tế. Định hướng này nhằm tăng tỷ lệ không gian xanh, cải thiện môi trường sống và hướng tới phát triển đô thị bền vững.

Về phương án đầu tư, Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM cho biết, việc cải tạo khu Bảo tàng Hồ Chí Minh và khu đất số 1 Lý Thái Tổ sẽ thực hiện theo hai hình thức: Đầu tư công hoặc đối tác công - tư (PPP) theo hợp đồng BT không yêu cầu thanh toán.

Với phương án đầu tư công, các sở ngành liên quan sẽ lập, thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, trình chấp thuận chủ trương đầu tư và bố trí vốn trung hạn. Việc phân bổ vốn và phê duyệt chủ trương đầu tư công sẽ do HĐND TPHCM quyết định.

Theo đề xuất của Nông nghiệp và Môi trường TPHCM, thời gian khởi công Dự án Bến Nhà Rồng dự kiến vào tháng 9/2026, còn dự án số 1 Lý Thái Tổ khởi công vào tháng 2/2026. Với hình thức đối tác công - tư, nhà đầu tư tư nhân sẽ gửi văn bản đề xuất đầu tư. Sở Tài chính TPHCM là cơ quan tham mưu chấp thuận chủ trương.

Các sở, ngành liên quan sẽ thực hiện quy trình điều chỉnh quy hoạch, lập hồ sơ báo cáo tiền khả thi. Chủ đầu tư sẽ tiến hành lựa chọn nhà thầu xây dựng dự án. Dự kiến Bến Nhà Rồng khởi công vào tháng 3/2026, còn khu đất số 1 Lý Thái Tổ vẫn giữ tiến độ tháng 2/2026.

TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, việc dừng phát triển dự án nhà ở tại Bến Nhà Rồng là bước đi đúng đắn của TPHCM. Nếu tiếp tục xây cao ốc, bờ sông Sài Gòn sẽ biến thành “bức tường bê tông”, che khuất tầm nhìn và làm mất sự kết nối giữa khu vực Quận 4 (cũ) với sông.

Ngược lại, quy hoạch khu vực này thành công viên và không gian văn hóa sẽ giúp giữ lại tầm nhìn ra sông, đồng thời tái thiết đời sống đô thị của cư dân khu vực lân cận, vốn nằm ở vị trí trung tâm nhưng phát triển chưa tương xứng với tiềm năng.

“Khi hoàn thiện, khu vực này sẽ trở thành dải không gian văn hóa - công viên - giao thông ven sông Sài Gòn, là điểm nhấn cho siêu đô thị tương lai”, ông Sơn nhận định.

Các chuyên gia đô thị cũng đồng tình với chủ trương dành đất “vàng” làm công viên của chính quyền TPHCM. Nếu thay thế bằng các dự án nhà ở hay trung tâm thương mại, mật độ dân cư sẽ tăng cao, gây áp lực giao thông và môi trường cho khu trung tâm, làm giảm chất lượng sống của người dân.

Ngược lại, khi quy hoạch 2 khu đất này thành công viên cây xanh và không gian văn hóa, thành phố không chỉ tạo nơi nghỉ ngơi, thư giãn cho cộng đồng mà còn nâng cao năng lực tiếp cận văn hóa của người dân, đồng thời bảo tồn những giá trị lịch sử đặc trưng của khu vực.

Theo đề án phát triển công viên và cây xanh công cộng giai đoạn 2020 - 2030, TPHCM đặt mục tiêu tăng diện tích công viên, cây xanh bình quân lên khoảng 1m2/người, tức phải bổ sung thêm 650ha đất công viên vào năm 2030.

Để đạt được mục tiêu này, Sở Xây dựng TPHCM đã rà soát toàn bộ các khu đất quy hoạch làm công viên trong các đồ án quy hoạch 1/500 và 1/2.000 của các địa phương. Tùy theo đặc thù từng khu đất, sở này sẽ đề xuất lập dự án đầu tư công viên hoặc kêu gọi xã hội hóa.

Những công viên công cộng có quy mô lớn (trên 10 ha) sẽ được khuyến khích đầu tư xã hội hóa, cho phép xây dựng xen cài các khu vui chơi có thu phí, nhưng phải đảm bảo một phần diện tích dành cho công viên công cộng. Các công trình phục vụ trong công viên như quán giải khát, nhà vệ sinh, bãi xe... không được thay đổi chức năng chính của công viên.