Thế giới đối mặt nguy cơ sụp đổ hàng loạt hệ sinh thái

Ngày 13.10, báo cáo “Các điểm tới hạn toàn cầu” do 160 nhà khoa học quốc tế phối hợp thực hiện đã được công bố. Báo cáo tổng hợp hàng loạt nghiên cứu đột phá, nhằm xác định những điểm "không thể quay đầu" của hệ sinh thái Trái đất.

Báo cáo chỉ ra rằng các rạn san hô nước ấm trên thế giới đang trong tình trạng chết dần gần như không thể phục hồi. Đây được xem là "điểm tới hạn" đầu tiên được ghi nhận, cho thấy một hệ sinh thái lớn đang sụp đổ do tác động của biến đổi khí hậu.

Để san hô có thể phục hồi, các nhà khoa học cho rằng thế giới cần phải hành động quyết liệt để đưa nhiệt độ toàn cầu trở lại mức chỉ tăng 1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Cảnh báo này được đưa ra chỉ vài tuần trước khi hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP30 khai mạc tại Brazil, ngay tại rìa của rừng nhiệt đới Amazon. Đáng lo ngại, chính hệ sinh thái Amazon cũng đang có nguy cơ sụp đổ khi nhiệt độ trung bình toàn cầu chỉ cần tăng quá 1,5 độ C, dựa trên tốc độ phá rừng hiện nay. Ngưỡng cảnh báo này đã được điều chỉnh thấp hơn so với các ước tính trước đây.

Một mối lo ngại khác nếu nhiệt độ tiếp tục tăng là nguy cơ gián đoạn dòng hải lưu lớn ở Đại Tây Dương có tên gọi Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC). Dòng hải lưu này đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu và đảm bảo mùa đông ôn hòa ở Bắc Âu.

"Sự thay đổi đang diễn ra rất nhanh ở nhiều phương diện của khí hậu và sinh quyển", nhà khoa học môi trường Tim Lenton thuộc Đại học Exeter, tác giả chính của báo cáo, cho biết.

Các nhà khoa học đã rất ngạc nhiên trước tốc độ thay đổi của tự nhiên. Dữ liệu từ các cơ quan khoa học của Liên Hợp Quốc và EU cho thấy nhiệt độ trung bình toàn cầu đã tăng khoảng 1,3-1,4 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. 2 năm qua được ghi nhận là nóng nhất trong lịch sử Trái đất, với các đợt sóng nhiệt biển khiến 84% rạn san hô trên thế giới bị tẩy trắng, và trong một số trường hợp là chết hoàn toàn. Các rạn san hô là nơi sinh sống của khoảng 1/4 sinh vật biển.

Tuy nhiên, báo cáo cũng ghi nhận một số dấu hiệu tích cực. Ông Lenton lưu ý đến tiến bộ trong việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch. Theo dữ liệu từ tổ chức tư vấn phi lợi nhuận Ember, lần đầu tiên trong năm nay, sản lượng điện từ năng lượng tái tạo đã vượt qua than đá trên toàn cầu.

Các nhà khoa học kêu gọi các quốc gia tham dự COP30 vào tháng 11 tới phải nỗ lực hơn nữa để giảm lượng khí thải carbon. Dựa trên các chính sách quốc gia hiện tại, thế giới đang hướng tới mức tăng nhiệt khoảng 3,1 độ C trong thế kỷ này.