Lý do không một cơn bão nào có thể vượt qua xích đạo

Hiện tượng thú vị này bắt nguồn từ một nguyên lý vật lý khí tượng gọi là lực Coriolis, liên quan đến chuyển động của Trái đất. Lực Coriolis khiến hướng gió bị lệch về bên phải ở bán cầu Bắc và lệch về bên trái ở bán cầu Nam.

“Chính lực này tạo nên chuyển động xoáy đặc trưng của những cơn bão, các xoáy ngược chiều kim đồng hồ ở bán cầu Bắc và xoáy thuận chiều kim đồng hồ ở bán cầu Nam" - chuyên gia hàng đầu về bão của AccuWeather, ông Alex DaSilva, giải thích.

Tuy nhiên, tại đường xích đạo, lực Coriolis gần như bằng 0. Điều này khiến các hệ thống bão không thể vượt từ bán cầu này sang bán cầu kia.

Thông thường, những cơn bão nhiệt đới chỉ xuất hiện cách xích đạo ít nhất 5 độ vĩ Bắc hoặc 5 độ vĩ Nam. Trường hợp cơn bão tiến gần xích đạo nhất từng được ghi nhận là bão Vamei vào tháng 12.2001. Bão Vamei hình thành ở khu vực tây Thái Bình Dương, chỉ cách xích đạo khoảng 160 km (tại vĩ độ 1,4 độ Bắc).

Một áp thấp nhiệt đới hình thành gần xích đạo nhất từng được ghi nhận tháng 12.1973. Áp thấp này hình thành tại vĩ độ 0,5 độ Bắc, sau đó mạnh lên thành bão nhiệt đới ở khoảng 0,7 độ vĩ Bắc, theo Cơ quan Khí tượng Trung Quốc.

Tuy nhiên, Trung tâm Bão Quốc gia Mỹ (NHC) lại cho rằng, hệ thống này đạt cấp độ của bão khi tiến xa hơn về phía bắc, ở khoảng 10 độ vĩ Bắc.

Sự khác biệt này có thể do hai cơ quan thời tiết sử dụng phương pháp đo sức gió khác nhau.

Một điểm thú vị khác trên bản đồ bão nhiệt đới toàn cầu là khu vực đông nam Thái Bình Dương, phía tây Nam Mỹ, gần như không có bão. Cũng hiếm khi có bão nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới hình thành ngoài khơi phía đông lục địa Nam Mỹ.

Tính đến nay, chỉ có một cơn bão từng hình thành ngoài khơi Nam Mỹ, một cơn bão không có tên chính thức, được người dân địa phương gọi là bão Catarina hình thành năm 2004.

Theo Trung tâm Bão Quốc gia Mỹ, chỉ có thêm 2 cơn bão không tên khác từng xuất hiện ở khu vực nam Đại Tây Dương, vào các năm 2010 và 2011. Những hệ thống khác được ghi nhận ở đây đều là bão cận nhiệt đới, tức bão có sức gió mạnh nhưng không mang đầy đủ đặc điểm của bão nhiệt đới.

Chuyên gia dự báo bão DaSilva cho hay, nguyên nhân khu vực phía tây của Nam Mỹ hiếm khi ghi nhận bão là do nước biển ở đây lạnh hơn. Dòng hải lưu Peru mang nước lạnh từ phía nam lên dọc bờ biển, làm giảm khả năng hình thành bão. Thêm vào đó, khu vực này còn có gió đứt mạnh hơn, thường xuyên phá vỡ cấu trúc những cơn bão, ngăn cản bão mạnh lên.

“Vùng biển ngoài khơi Brazil không lạnh bằng, vì dòng hải lưu chảy từ phía bắc xuống, nhưng gió đứt vẫn quá mạnh để bão có thể phát triển” - ông DaSilva nói thêm.