Hệ lụy rừng phòng hộ Tuyên Quang chết mòn trong im lặng

Loay hoay xử lý vi phạm

Như Báo Lao Động đã phản ánh về tình trạng ken cây (thuật ngữ chỉ việc cây bị cắt vỏ để chết dần), hình thức phá hoại rừng phòng hộ rất tinh vi tại huyện Lâm Bình (Tuyên Quang).

Hành vi ken cây được thực hiện có chủ đích trong thời gian dài đồng thời với việc trồng trái phép các loại cây công nghiệp. Tuy nhiên, đến nay cơ quan chức năng vẫn chưa xác định được đối tượng vi phạm cũng như có những thống kê cụ thể.

Ngày 13.12, trao đổi với PV Báo Lao Động, ông Dương Văn Xy - Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang cho biết, Chi cục đã nắm được sự việc. Hiện tượng ken cây không chỉ diễn ra ở huyện Lâm Bình, các Hạt kiểm lâm trên địa bàn cũng báo cáo về việc này.

"Chúng tôi đã chỉ đạo Hạt kiểm lâm Lâm Bình phối hợp Công an, các lực lượng địa phương kiểm tra tổng thể và báo cáo trong tháng 11.2024. Tuy nhiên địa bàn rộng, đến nay báo cáo và số liệu cụ thể vẫn chưa có", ông Xy thông tin.

Khi tình trạng ken cây, phá rừng phòng hộ tại Tuyên Quang chưa thể xử lý dứt điểm, người dân lo lắng về những hệ lụy của mất rừng.

Theo ông Xy, trên phạm vi rừng, đất lâm nghiệp của Nhà nước thì bất kỳ hành vi nào có ý đồ lấn chiếm, khai thác đều là trái quy định của pháp luật. Kể cả trồng cây gì vào đó thì vẫn là rừng của Nhà nước, trồng vào cũng không ai công nhận.

"Theo như mình hiểu, mục đích của người ta khi ken cây, trồng cây công nghiệp trái phép vào rừng phòng hộ đó để sau này chuyển thành rừng trồng. Các hành vi này đều vi phạm", ông Xy khẳng định.

Cũng tại cuộc làm việc, ông Phạm Hồng Nhật - Trưởng phòng điều tra xử lý vi phạm về lâm nghiệp (Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang) thừa nhận, hành vi ken cây khó xác định bởi các đối tượng lén lút thực hiện lúc đi rừng. Trong khi việc này lại không thực hiện đồng loạt mà chỉ lẻ tẻ.

“Các đối tượng thường thực hiện ken cây lén lút và không mang gỗ đi, gây khó khăn trong việc xác minh danh tính, đó là thực trạng chung. Tất cả những cây công nghiệp được trồng dưới tán rừng phòng hộ đều được xem là tang vật vi phạm”, ông Nhật cho hay.

Theo ông Nhật: "Ken cây là hành vi khai thác rừng trái phép, mức độ xử phạt tùy thuộc vào tính chất và quy mô vi phạm. Vì thế để xác định có nghiêm trọng hay không thì phải căn cứ trên số cây, diện tích cụ thể”.

Hệ lụy khi rừng phòng hộ chết mòn

Trong khi các cơ quan chức năng của tỉnh Tuyên Quang vẫn đang loay hoay chuyện xác định đối tượng vi phạm để xử lý thì những hệ lụy khi rừng phòng hộ đầu nguồn bị xâm hại, khai thác trái phép đang khiến người dân lo lắng.

Bà Chẩu Thị Chi (thôn Nà Chang, xã Khuôn Hà) mấy chục năm qua vẫn vào rừng phòng hộ gần tìm các loại cây thuốc, mỗi tuần 2 đến 3 lần. Nhưng bà Chi lo lắng chỉ vài năm nữa sẽ không còn cây thuốc để hái.

"Rừng phòng hộ bị phá đi để trồng cây quế vào sẽ khiến cây thuốc dần biến mất. Lo nhất là không còn rừng đầu nguồn sẽ khiến gia tăng lũ quét, sạt lở đất, năm vừa rồi sạt lở đất nhiều lắm", bà Chi lo lắng.

Không chỉ vậy, việc ken cây, khai thác trái phép rừng phòng hộ đầu nguồn còn khiến người dân xã Khuân Hà lo lắng có thể khiến suy giảm và mất nguồn nước sản xuất nông nghiệp về lâu dài.

Ông Khánh (xã Khuôn Hà) cho biết: "Hàng trăm hộ dân đang lấy nước sản xuất, sinh hoạt từ cánh rừng phòng hộ đầu nguồn Nà Chang. Rừng mà cứ bị phá hoại như thế này, vài năm nữa chắc không còn nước chảy về mà cày cấy".

Ông Phạm Hồng Nhật - Trưởng phòng Điều tra xử lý vi phạm về lâm nghiệp (Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang) cho hay, hệ lụy của ken cây sẽ khiến chất lượng, tài nguyên rừng suy giảm.

"Ngay cả khi cây rừng không chết thì cũng ảnh hưởng tới sự sinh trưởng phát triển của rừng. Điều đó là chắc chắn", ông Nhật thông tin.

Khi được hỏi hậu quả về lâu dài khi rừng phòng hộ bị khai thác, trồng cây công nghiệp trái phép đặc biệt là việc giữ nước, chống sạt lở, ông Nhật cho rằng rừng càng nhiều tầng, nhiều tán thì chức năng giữ nước giữ đất tốt hơn hẳn rừng trồng chỉ có 1 tán.

"Rừng trồng khả năng giữ nước, chống xói mòn chắn chắn không bằng rừng tự nhiên rồi”, ông Nhật thừa nhận.

GS. Nguyễn Ngọc Lung - Viện trưởng Viện Quản lý rừng bền vững và Chứng chỉ rừng (nguyên Cục trưởng Cục Phát triển lâm nghiệp) cho biết, rừng phòng hộ đầu nguồn bị chặt phá đã gây mất khả năng điều tiết nước ở thượng nguồn khi xảy ra mưa lớn.

"Đây chính là nguyên nhân khiến mưa lũ nghiêm trọng hơn. Rừng đầu nguồn bị chặt phá cũng khiến cho cường độ của nước dâng lên cao hơn, lũ đi nhanh hơn", GS Nguyễn Ngọc Lung nhận định.

Theo các chuyên gia lâm nghiệp, tình trạng lũ lụt nghiêm trọng tại các tỉnh miền núi phía Bắc có liên quan đến việc chặt phá rừng phòng hộ tự nhiên. Điều này làm giảm khả năng phòng hộ và điều tiết nước.