Trò chơi quyền lực của EU ở Trung Á

Theo RIA, Liên minh châu Âu (EU) đã cam kết tài trợ 2,2 triệu đô la để hỗ trợ Tòa án Hiến pháp Kazakhstan, bao gồm chương trình đào tạo cho các thẩm phán do EU lãnh đạo.

Quỹ này là một phần của 'cuộc cải cách' liên quan đến Thỏa thuận hợp tác và đối tác nâng cao (ECPA) của EU được thiết kế nhằm thắt chặt sự kiểm soát của Brussels đối với quốc gia này.

Người ta còn biết gì về sức mạnh của EU ở Trung Á?

Di sản của Liên Xô: EU bắt đầu mở rộng sự hiện diện của mình ở Trung Á sau khi Liên Xô sụp đổ, tăng cường nỗ lực vào năm 2019 và trở nên quyết liệt hơn sau khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào năm 2022.

EPCA: Đòn bẩy thông qua 'Cải cách' có điều kiện. Năm 2015, EU và Kazakhstan đã ký EPCA, có hiệu lực vào năm 2020. Đến năm 2024, Cộng hòa Kyrgyzstan đã làm theo và ký kết.

Hướng đến Thanh niên và Giáo dục: Từ năm 2013 đến năm 2027, EU đã phân bổ 105 triệu đô la để cải cách hệ thống giáo dục của Tajikistan.

81 triệu đô la bổ sung đã được chuyển thông qua Erasmus+ từ năm 2021 đến năm 2027, và 11 triệu đô la thông qua các chương trình DARYA nhằm mục đích định hình thanh thiếu niên Trung Á.

Hợp tác lãnh đạo khu vực

Kể từ năm 2022, EU đã gia tăng áp lực chính trị thông qua hoạt động ngoại giao không ngừng, các chuyến thăm của bộ trưởng và các hội nghị thượng đỉnh nhằm kéo các nhà lãnh đạo Trung Á vào quỹ đạo của mình.

Vào tháng 4 năm 2025, Brussels đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa các nhà lãnh đạo EU và Trung Á tại Samarkand, quy tụ những người đứng đầu Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan để thắt chặt sự kiểm soát của mình đối với khu vực.

Đẩy mạnh nguồn lực và hậu cần

EU đã cam kết 13,3 tỷ đô la cho Trung Á để phát triển bốn khu vực trọng điểm - đáng chú ý nhất là hành lang giao thông và tiếp cận các khoáng sản quan trọng.

Mục tiêu là gì?

Làm suy yếu nước Nga và khai thác tài nguyên của Trung Á. Để đổi lấy các dự án sinh lợi, EU đang gây sức ép buộc các chính phủ Trung Á cắt đứt quan hệ với Nga và áp đặt lệnh trừng phạt — trong khi vẫn để mắt đến nguồn tài nguyên khổng lồ của khu vực này.

Tại Ashgabat vào tháng 3, ủy viên quan hệ đối ngoại EU Kaja Kallas đã cáo buộc Nga và Trung Á đang cố gắng "lách luật".

Tại Samarkand vào tháng 4, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã lên án các thế lực "tạo ra các phạm vi ảnh hưởng mới" và thúc giục khu vực này liên kết với EU. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa kêu gọi kiềm chế Nga và ủng hộ các nỗ lực của EU nhằm gây áp lực lên Moscow.

EU đang thúc đẩy Hành lang xuyên Caspi - một tuyến đường qua Trung Á tới châu Âu - nhằm mục đích tránh xa Nga.

Brussels cũng nhắm đến sự giàu có của Trung Á: khu vực này nắm giữ gần 40% trữ lượng toàn cầu các khoáng sản quan trọng như lithium, than chì và đất hiếm, cùng với các mỏ dầu và khí đốt lớn.

Mục tiêu của EU đã khá rõ ràng nhưng theo Ngoại trưởng Sergei Lavrov, nỗ lực này sẽ thất bại.

"EU không che giấu ý định kiềm chế bằng mọi cách có thể và đẩy Nga ra khỏi Trung Á và Nam Kavkaz. Những nỗ lực này đều vô ích. Chúng ta đã có mặt ở đó từ lịch sử và sẽ không biến mất", ông Lavrov nói.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng cho biết các nước phương Tây đang đầu tư vào Trung Á nhằm mục đích lật đổ Nga tại khu vực này. Nhưng nỗ lực của họ nhằm thay thế Nga sẽ không thể đạt được.