Nga - Trung Quốc cùng xây nhà máy điện hạt nhân ở nước láng giềng

Lần đầu tiên sau hơn 2 thập kỷ, Kazakhstan - quốc gia giàu dầu khí và đứng đầu thế giới về sản lượng uranium - chính thức khởi động dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân.

Đáng chú ý, Tập đoàn hạt nhân nhà nước Rosatom của Nga và Tập đoàn hạt nhân quốc gia Trung Quốc (CNNC) đã được lựa chọn dẫn đầu hai liên danh riêng biệt để thực hiện tham vọng năng lượng hạt nhân của Kazakhstan.

Thông tin được Cơ quan năng lượng nguyên tử Kazakhstan công bố ngày 14.6, chỉ vài tháng sau khi cơ quan này được thành lập vào tháng 3.2025.

Kazakhstan đã không còn nhà máy điện hạt nhân nào kể từ năm 1999, khi lò phản ứng BN-350 bên bờ biển Caspi bị ngừng hoạt động. Dù nắm giữ trữ lượng uranium khổng lồ, Kazakhstan hiện vẫn phụ thuộc chủ yếu vào nhiệt điện than, bên cạnh một phần thủy điện và năng lượng tái tạo đang phát triển.

Tại cuộc trưng cầu dân ý hồi tháng 10.2024, cử tri Kazakhstan đã ủng hộ kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân, một bước ngoặt lớn trong chính sách năng lượng quốc gia. Mục tiêu được đặt ra là đạt công suất 2,4 gigawatt từ điện hạt nhân vào năm 2035.

Theo cơ quan năng lượng nguyên tử Kazakhstan, đề xuất của Rosatom Nga được đánh giá là “tối ưu và có lợi nhất”.

Tổng giám đốc Rosatom, ông Alexei Likhachev, khẳng định nhà máy điện tại Kazakhstan sẽ sử dụng công nghệ VVER-1200 thuộc thế hệ 3+, được coi là thiết kế tiên tiến và hiệu quả hàng đầu thế giới. Công trình sẽ được xây dựng tại làng Ulken, cách trung tâm thương mại Almaty khoảng 400km về phía tây bắc, gồm hai lò phản ứng hạt nhân.

Chủ tịch Cơ quan năng lượng nguyên tử Kazakhstan, ông Almasadam Satqaliev, cho biết Kazakhstan cũng sẽ ký một thỏa thuận riêng với Tập đoàn Hạt nhân Quốc gia Trung Quốc CNNC để xây dựng nhà máy hạt nhân thứ hai.

“Trung Quốc chắc chắn là một trong những quốc gia có đầy đủ công nghệ, cơ sở công nghiệp và kinh nghiệm cần thiết. Ưu tiên tiếp theo của chúng tôi là hợp tác với Trung Quốc” - ông Satqaliev nhấn mạnh.

CNNC hiện chưa đưa ra phản hồi chính thức.

Dù chi phí và tiến độ của hai dự án chưa được công bố cụ thể, sự hiện diện của hai cường quốc hạt nhân Nga - Trung Quốc tại Kazakhstan cho thấy một cuộc cạnh tranh mềm giữa các cường quốc để giành ảnh hưởng tại Trung Á đang gia tăng.

Trước đó, các công ty từ Pháp và Hàn Quốc cũng đã nộp đề xuất tham gia vào dự án điện hạt nhân Kazakhstan, song không được lựa chọn trong giai đoạn đầu.

Kazakhstan đang tăng cường quan hệ năng lượng song phương với cả Nga và Trung Quốc. Tổng thống Nga Vladimir Putin từng đến thăm Kazakhstan vào tháng 11.2024 để thảo luận hợp tác công nghiệp và năng lượng.

Về phía Trung Quốc, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) đã đạt thỏa thuận với Kazakhstan về việc tăng nhập khẩu khí đốt trong giai đoạn 2024-2025, đồng thời ký hợp đồng mua dầu thô với Tengizchevroil - liên doanh khai thác dầu hàng đầu tại Kazakhstan.