Mỹ cảnh báo EU không tịch thu tài sản Nga

Bất đồng âm ỉ giữa Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) nay lộ diện, đúng thời điểm khối châu Âu muốn dùng số tiền khổng lồ đó làm “đòn bẩy” hỗ trợ Kiev.

Mỹ đã gửi thông điệp thẳng thắn tới EU: “Hãy để yên các tài sản Nga bị đóng băng”. Thông tin này được Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk tiết lộ, trong bối cảnh EU đang cân nhắc những bước đi táo bạo nhằm sử dụng khối tài sản của Nga cho Ukraina.

Sau khi xung đột Nga - Ukraina leo thang vào tháng 2.2022, các nước phương Tây đã phong tỏa khoảng 300 tỉ USD tài sản chủ quyền của Nga, trong đó 246 tỉ USD được giữ tại các quốc gia thành viên EU. Suốt hơn 2 năm qua, số tiền này là tâm điểm tranh cãi: Nên tiếp tục “đóng băng” hay tiến xa hơn bằng cách tịch thu và sử dụng?

Những tranh luận nội bộ EU trở nên nóng hơn trong thời gian gần đây, đặc biệt sau khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đề xuất dùng các tài sản Nga bị phong tỏa để bảo đảm cho một “khoản vay bồi thường” dành cho Ukraina. Đề xuất này ngay lập tức vấp phải lo ngại pháp lý và chính trị từ nhiều phía.

Phát biểu sau cuộc gặp giữa các nhà đàm phán Ukraina và Mỹ tại Berlin đầu tuần này, ông Donald Tusk cho biết tồn tại một “sự khác biệt rất rõ ràng” giữa Washington và Brussels. Theo Thủ tướng Ba Lan, phía Mỹ đã nói thẳng: “Đừng động đến các tài sản Nga”.

Lập luận của Washington, theo ông Tusk, là nếu EU tiến hành tịch thu số tiền đang bị phong tỏa, Nga có thể sẽ cứng rắn hơn trên bàn đàm phán, khiến nỗ lực tìm kiếm giải pháp chấm dứt xung đột Ukraina trở nên khó khăn hơn. Nói cách khác, Mỹ coi các tài sản này như một “con bài chiến lược” cần được giữ nguyên, thay vì sử dụng ngay lập tức.

Bất chấp cảnh báo đó, tuần trước các nước EU vẫn bỏ phiếu đóng băng vĩnh viễn tài sản Nga để chặn quyền phủ quyết của Hungary, Slovakia và ngăn Mỹ can thiệp.

Không chỉ có bất đồng chính trị, rủi ro pháp lý cũng đang khiến nhiều quốc gia EU lo ngại. Bỉ, nơi đặt trụ sở của Euroclear - tổ chức lưu ký đang nắm giữ phần lớn tài sản Nga bị đóng băng - bày tỏ quan ngại rằng nước này có thể phải đơn độc đối mặt với các vụ kiện từ Mátxcơva nếu EU quyết định tịch thu hoặc sử dụng số tiền đó.

Những lo ngại này không phải không có cơ sở. Nga đã nhiều lần khẳng định mọi hành động sử dụng tài sản bị phong tỏa đều là “ăn cắp”. Cuối tuần qua, Ngân hàng Trung ương Nga thông báo đã đệ đơn kiện, yêu cầu 230 tỉ USD tiền bồi thường từ Euroclear. Đây được xem là bước đi pháp lý cứng rắn nhất của Nga kể từ khi các tài sản bị đóng băng.

Về phía Nga, giọng điệu phản ứng ngày càng gay gắt. Ngày 15.12, Ngoại trưởng Sergey Lavrov nói rằng “thôi thúc chiếm đoạt dường như đã ăn sâu vào gene của nhiều ‘đồng nghiệp’ phương Tây”, khi nhắc lại các tiền lệ phương Tây từng thu giữ tài sản của Iran và Venezuela.