Hai trận động đất mạnh liên tiếp dấy lo ngại siêu địa chấn

Ngày 6.12, một trận động đất 7,0 độ richter xảy ra ở vùng hẻo lánh phía đông Alaska, gần biên giới Canada. Vị trí xa khu dân cư giúp hạn chế thiệt hại, nhưng cường độ của nó vẫn được đánh giá là đủ sức gây ảnh hưởng lớn nếu xảy ra gần các thành phố.

Chỉ 2 ngày sau, ngày 8.12, động đất 7,6 độ richter làm rung chuyển miền bắc Nhật Bản. Trận động đất mạnh này kéo theo cảnh báo sóng thần, khiến hàng chục nghìn người phải sơ tán, ít nhất 30 người bị thương, trước khi cảnh báo được dỡ bỏ.

Cả hai khu vực tiếp tục ghi nhận nhiều dư chấn. Riêng Nhật Bản đã cảnh báo rằng một trận động đất mạnh hơn nữa có thể xảy ra trong vòng 1 tuần, yêu cầu người dân từ Hokkaido đến Chiba duy trì mức cảnh giác cao.

Theo thống kê của Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), trung bình mỗi năm thế giới ghi nhận khoảng 16 trận động đất lớn: 15 trận từ 7,0 độ richter trở lên và 1 trận từ 8,0 độ trở lên. Trong 4 đến 5 thập kỷ gần đây, số lượng này đã nhiều lần vượt mức trung bình.

Tuy vậy, các chuyên gia cho biết việc hai trận động đất mạnh xảy ra gần nhau về thời gian không quá bất thường.

Tiến sĩ Lucy Jones, nhà địa chấn học tại CalTech, nhấn mạnh: Thực tế chúng ta trung bình có một trận động đất 7,0 độ richter mỗi tháng trên toàn thế giới. Việc hai trận động đất ở Alaska và Nhật Bản với cường độ như vậy xuất hiện sát nhau trong vài ngày là điều có thể xảy ra vài năm một lần.

Bà Lucy Jones cũng cho biết không có bằng chứng khoa học cho thấy Alaska và Nhật Bản có liên kết địa chấn, vì dư chấn chỉ xảy ra gần khu vực tâm chấn, còn hai điểm này cách nhau hàng nghìn kilomet.

Dù không có mối liên hệ trực tiếp, hai trận động đất liên tiếp vẫn nhắc nhở một sự thật khó chấp nhận là khoa học vẫn chưa thể dự đoán thời điểm động đất xảy ra.

USGS thẳng thắn nói: “Không ai có thể dự đoán chính xác động đất. Chúng ta chỉ có thể đánh giá khả năng xảy ra trong tương lai dựa trên lịch sử và cấu trúc các đứt gãy”.

Sau mỗi trận động đất, luôn có khoảng 5% khả năng xuất hiện một trận mạnh hơn gần đó trong vài ngày. Tỉ lệ nhỏ nhưng lớn hơn rất nhiều so với mức nền, và chính điều này khiến Nhật Bản phải liên tục cảnh báo.

Một ví dụ điển hình là năm 2019 tại Ridgecrest (California, Mỹ), trận động đất 6,4 độ richter xảy ra ngày 4.7, và chỉ một ngày sau, một trận 7,1 độ - lớn nhất miền nam California trong 20 năm - đã xuất hiện.

Theo USGS, 37 bang của Mỹ từng ghi nhận động đất từ 5,0 độ trở lên trong 200 năm qua, trong đó nguy hiểm nhất là bờ Tây và miền nam Alaska - nơi tập trung các ranh giới mảng kiến tạo lớn.

Khu vực được lo ngại nhất hiện nay là đới hút chìm Cascadia, trải dài từ bắc California đến Canada. Đây là nơi từng xảy ra siêu động đất 9,0 độ vào năm 1700. Cơ quan quản lý khẩn cấp Oregon cho biết có khoảng 37% khả năng xảy ra một trận động đất 7,1 độ trở lên ở Cascadia trong 50 năm tới.

Giới chuyên gia cảnh báo một trận siêu địa chấn (The Big One) có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, hoặc cũng có thể không đến trong hàng thế kỷ.