EU đoạn tuyệt khí đốt Nga gây hậu quả tức thì

Liên minh châu Âu (EU) đang đẩy nhanh lộ trình “thoát Nga” trong lĩnh vực năng lượng, với kế hoạch cấm toàn diện khí đốt đường ống và khí hóa lỏng LNG Nga trước năm 2027. Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo, động thái này có thể đẩy giá khí đốt tại châu Âu lên tới 500 USD/1.000 m3 trong ngắn hạn, làm tăng sự phụ thuộc vào LNG từ Mỹ và Qatar.

Trao đổi với hãng tin TASS, chuyên gia Sergey Kaufman từ công ty phân tích tài chính Finam cho biết: “Tác động tới giá cả sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố cụ thể, nhưng nếu EU cấm hoàn toàn LNG của Nga, giá khí đốt có thể tăng lên gần 500 USD mỗi 1.000 m3”.

Về dài hạn, ông Kaufman nhận định giá có thể ổn định quanh mức 250-300 USD/1.000 m3, bởi thị trường LNG toàn cầu có thể dư cung trong vài năm tới nhờ các dự án mới từ Mỹ và Qatar.

Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất chính là khả năng thiếu hụt trong giai đoạn chuyển tiếp, khi EU từ bỏ nguồn cung ổn định từ Nga nhưng chưa kịp thay thế hoàn toàn bằng nguồn khác.

Trong tuyên bố mới nhất, Ủy ban châu Âu (EC) cho biết sẽ cấm mọi thỏa thuận mua khí đốt mới từ Nga, kể cả các hợp đồng giao ngay, trước cuối năm 2025. Với các hợp đồng đã ký, kế hoạch là dừng toàn bộ trước cuối năm 2027.

Đáng chú ý, EC đang tìm cách hợp pháp hóa việc đơn phương chấm dứt hợp đồng khí đốt với Nga thông qua các biện pháp trừng phạt - được coi là điều kiện “bất khả kháng” để các công ty châu Âu tránh bị phạt.

Theo ông Kaufman, hiện các hợp đồng giao ngay chỉ chiếm khoảng 1/3 tổng lượng khí đốt Nga bán cho EU. Tuy nhiên, việc cắt hoàn toàn nguồn cung từ Nga vẫn khó xảy ra trong tương lai gần, bởi một số quốc gia thành viên vẫn phụ thuộc lớn vào khí đốt Nga.

Ông Kaufman cho rằng việc cấm toàn diện khí đốt qua đường ống sẽ vấp phải phản đối từ Hungary và Slovakia - hai quốc gia nhập khẩu chính khí đốt Nga hiện nay và luôn giữ lập trường không cắt đứt hoàn toàn với Mátxcơva.

Do đó, ông dự đoán EU có thể sẽ tạo “ngoại lệ kỹ thuật” cho hai nước này nếu lệnh cấm được thông qua.

Trong khi đó, với LNG của Nga, các khách hàng chủ yếu là Pháp, Bỉ, Tây Ban Nha và Hà Lan - những nước ủng hộ trừng phạt Nga mạnh mẽ hơn và có khả năng linh hoạt trong tìm kiếm nguồn thay thế.

Theo chuyên gia của Finam, nếu EU từ bỏ LNG Nga, họ sẽ phải tăng mạnh nhập khẩu LNG từ Mỹ và Qatar. Trong bối cảnh nhu cầu từ Trung Quốc không tăng đột biến, việc chuyển hướng này là khả thi, nhưng sẽ khiến châu Âu bị phụ thuộc nhiều hơn vào Mỹ trong dài hạn.

“Nếu tình hình địa chính trị không cải thiện, quá trình chuyển đổi khỏi LNG Nga có thể kéo dài để tránh làm biến động thị trường” - ông Kaufman nhấn mạnh.

Mặc dù đặt mục tiêu “thoát Nga” từ năm 2022 với chương trình REPowerEU, lượng khí đốt EU mua từ Nga vẫn tăng trở lại trong năm 2024.

Trước năm 2022, EU nhập khoảng 40% khí đốt từ Nga. Đến 2023, con số này giảm mạnh còn 15%, nhưng đến đầu 2024 lại tăng lên gần 19%, khiến Brussels bị chỉ trích là “nói một đằng, làm một nẻo”.

Theo số liệu của Eurostat, trong năm 2024, EU đã chi 7,6 tỉ euro cho khí đốt qua đường ống từ Nga, gần tương đương năm 2023 (7,9 tỉ euro). Riêng LNG Nga chiếm 7,2 tỉ euro trong tổng kim ngạch nhập khẩu, giảm nhẹ so với 8,1 tỉ euro năm trước đó.