Elon Musk dự báo 20 năm tới đi làm giống như tự trồng rau nhờ AI và robot

Elon Musk - CEO Tesla và là một trong những tỉ phú giàu nhất thế giới - vừa đưa ra dự báo gây tranh cãi tại Diễn đàn Đầu tư Mỹ - Saudi Arabia. Ông cho rằng, trong vòng 10-20 năm tới, công việc sẽ trở thành hoàn toàn tùy chọn nhờ sự bùng nổ của AI và robot.

Theo Elon Musk, quyết định đi làm lúc ấy sẽ “giống như việc bạn chọn tự trồng rau ở vườn nhà dù có thể dễ dàng mua ngoài siêu thị”.

Ông Musk cho rằng, lực lượng hàng triệu robot sẽ tạo ra năng suất chưa từng có, giúp con người thoát khỏi lao động bắt buộc. Tầm nhìn này gắn với chiến lược dài hạn của ông biến Tesla từ một hãng xe điện thành một đế chế robot AI, trong đó Optimus - robot dạng người - được kỳ vọng chiếm tới 80% giá trị tương lai của Tesla, dù nhiều lần chậm tiến độ.

Nhưng không phải ai cũng lạc quan. Giới phân tích cảnh báo, tự động hóa đã bắt đầu làm lung lay nhiều công việc, nhất là vị trí mới vào nghề của Gen Z. Thay vì viễn cảnh tươi sáng, nhiều người lo ngại đây có thể là cơn ác mộng mất việc hàng loạt.

Đặc biệt gây chú ý là tuyên bố của Elon Musk về “tương lai không tiền bạc”. Ông viện dẫn thế giới hậu khan hiếm trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng của Iain M. Banks, nơi các siêu AI điều hành xã hội và tiền không còn cần thiết.

Ông Musk tin rằng, nếu AI và robot tiếp tục phát triển, tiền sẽ ngày càng kém liên quan - và ông từng gợi mở ý tưởng “thu nhập cao phổ quát” giúp mọi người sống ổn dù không cần làm việc.

Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng, Elon Musk đang quá lạc quan về tốc độ tiến bộ của công nghệ. AI đang rẻ hơn, nhưng robot vẫn cực kỳ đắt đỏ và khó mở rộng quy mô.

Tiến sĩ Ioana Marinescu (Đại học Pennsylvania, Mỹ) chỉ ra rằng, robot vật lý phát triển rất chậm do chi phí cao và tính chuyên dụng, khiến tự động hóa toàn diện khó đạt được trong 10-20 năm.

Báo cáo của Yale Budget Lab cũng cho thấy, từ khi ChatGPT ra mắt năm 2022, thị trường lao động Mỹ chưa ghi nhận sự gián đoạn quy mô lớn do AI như nhiều dự báo.

Ngay cả khi công nghệ sẵn sàng, bài toán chính trị - xã hội còn khó hơn. Tiến sĩ Samuel Solomon (Đại học Temple) cho rằng, câu hỏi lớn nhất là sự giàu có do AI tạo ra có được phân phối công bằng hay không?

Thực tế hiện nay cho thấy, khoảng cách giàu - nghèo đang nới rộng. “Bong bóng AI” đang mang lại lợi nhuận vượt trội cho nhóm "7 gã khổng lồ" - Apple, Microsoft, Alphabet (Google), Amazon, Nvidia, Meta (Facebook) và Tesla - trong khi phần còn lại của nền kinh tế tụt lại.

Bên cạnh đó, sự thay đổi sâu rộng trong cấu trúc xã hội có thể gây khủng hoảng ý nghĩa sống. Nghiên cứu của Harvard từ năm 1938 chỉ ra con người tìm thấy ý nghĩa từ các mối quan hệ - mà phần lớn được hình thành tại nơi làm việc. Nếu lao động không còn cần thiết, nhân loại sẽ phải định nghĩa lại mục đích tồn tại.

Ngay cả Elon Musk cũng thừa nhận: “Nếu máy móc làm mọi thứ tốt hơn bạn, câu hỏi là cuộc sống của bạn còn ý nghĩa gì?”.