Thông tin rõ ràng: Nền tảng tạo niềm tin trong giảm nghèo

Trong triển khai các chương trình giảm nghèo, nguồn lực dù lớn đến đâu cũng khó phát huy hiệu quả nếu người dân không hiểu rõ mình được hỗ trợ gì, phải làm gì và trách nhiệm ra sao. Thực tiễn ở xã Mường Tùng cho thấy, chính sự rõ ràng, minh bạch của thông tin là yếu tố then chốt giúp chính sách đi vào đời sống, tạo dựng niềm tin và sự đồng thuận trong cộng đồng.

Nguồn lực lớn nhưng không thể phát huy nếu thông tin “mù mờ”

Giai đoạn 2021–2025, xã Mường Tùng được phân bổ tổng nguồn vốn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững hơn 53 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư phát triển gần 38 tỷ đồng, vốn sự nghiệp trên 15 tỷ đồng. Đây là nguồn lực đáng kể đối với một xã vùng cao còn nhiều khó khăn.

Tỷ lệ giải ngân đạt khoảng 76,7% kế hoạch, phản ánh nỗ lực lớn của chính quyền cơ sở trong điều kiện địa bàn rộng, dân cư phân tán. Tuy nhiên, phía sau những con số ấy là bài toán không dễ giải: làm thế nào để mỗi đồng vốn đến đúng người, đúng mục đích và phát huy hiệu quả bền vững.

Thực tế cho thấy, ở những giai đoạn đầu, khi thông tin về chính sách còn dàn trải, thiếu cụ thể, không ít hộ dân dù nằm trong diện thụ hưởng vẫn e dè, không dám tham gia. Có hộ nghe nói đến hỗ trợ nhưng không biết điều kiện cụ thể; có hộ sợ “làm sai quy định”; thậm chí có hộ từ chối vì không hiểu rõ nghĩa vụ đi kèm. Chính sự “mù mờ” thông tin này đã làm giảm hiệu quả của chính sách.

Nhận diện rõ nút thắt ấy, Mường Tùng từng bước điều chỉnh cách làm truyền thông theo hướng cụ thể, minh bạch và dễ hiểu. Tại các buổi họp bản, cán bộ không chỉ đọc văn bản hay công bố danh sách, mà tập trung giải thích ba nội dung cốt lõi: được hỗ trợ gì – tham gia như thế nào – trách nhiệm ra sao.

Thông tin chính sách được “dịch” từ ngôn ngữ hành chính sang ngôn ngữ đời sống, gắn với ruộng nương, chăn nuôi, sinh kế hằng ngày của người dân. Khi nói về hỗ trợ sản xuất, cán bộ phân tích rõ điều kiện thực hiện, rủi ro có thể gặp phải và cách khắc phục, thay vì chỉ nêu lợi ích chung chung.

Theo các cán bộ phụ trách công tác giảm nghèo của xã, khi người dân hiểu ngay từ đầu, họ chủ động hơn rất nhiều. Việc triển khai cũng thuận lợi hơn, hạn chế tình trạng thắc mắc, so bì hay bỏ dở giữa chừng.

Minh bạch thông tin để hạn chế trông chờ, ỷ lại

Một trong những mục tiêu quan trọng của truyền thông giảm nghèo ở Mường Tùng là giảm dần tâm lý trông chờ, ỷ lại. Thực tế cho thấy, khi thông tin không rõ ràng, người dân rất dễ hiểu rằng hỗ trợ của Nhà nước là “cho không”, từ đó thiếu trách nhiệm trong sử dụng nguồn lực.

Vì vậy, cùng với việc công khai chính sách, địa phương đặc biệt chú trọng tuyên truyền về nghĩa vụ và trách nhiệm của người tham gia chương trình. Các nội dung liên quan đến hoàn trả vốn vay, bảo quản tài sản hỗ trợ, tuân thủ hướng dẫn kỹ thuật được truyền đạt rõ ràng, nhiều lần, bằng nhiều hình thức khác nhau.

Cách làm này bước đầu mang lại hiệu quả tích cực. Không ít hộ dân trước khi đăng ký tham gia chương trình đã chủ động hỏi kỹ cán bộ, cân nhắc điều kiện gia đình và khả năng thực hiện. Đây được coi là bước chuyển quan trọng từ thụ động sang chủ động trong giảm nghèo.

Khi thông tin được truyền tải kịp thời, rõ ràng, hiệu quả chính sách không chỉ thể hiện ở sinh kế mà còn ở các lĩnh vực an sinh xã hội. Hiện nay, 99,8% người dân Mường Tùng đã tham gia bảo hiểm y tế; 100% trẻ em dưới 6 tuổi, người có công và đối tượng bảo trợ xã hội được cấp thẻ BHYT.

Những con số này cho thấy người dân ngày càng hiểu rõ quyền lợi của mình và chủ động tiếp cận các chính sách xã hội cơ bản. Việc tham gia BHYT không còn mang tính đối phó, mà trở thành lựa chọn tự giác, xuất phát từ nhận thức đầy đủ về lợi ích lâu dài.

Khi chính sách trên giấy vào đời sống

Một thách thức lớn của giảm nghèo bền vững là làm sao để chính sách không dừng lại trên giấy tờ. Tại Mường Tùng, bài học rút ra là: chính sách chỉ thực sự “sống” khi người dân hiểu và tin.

Do đó, truyền thông được tổ chức theo cả quá trình, từ trước khi triển khai đến trong và sau khi thực hiện. Mỗi giai đoạn đều có nội dung thông tin phù hợp, giúp người dân không bị “đứt mạch” tiếp cận chính sách.

Nhờ cách làm này, nhiều hộ dân đã dần coi chính sách giảm nghèo là công cụ hỗ trợ để tự vươn lên, chứ không phải sự cứu trợ nhất thời.

Thực tiễn ở Mường Tùng cho thấy, nguồn lực dù lớn đến đâu cũng không thể phát huy hiệu quả nếu thiếu truyền thông rõ ràng. Ngược lại, khi thông tin minh bạch, dễ hiểu, chính sách trở thành động lực thúc đẩy sự thay đổi từ bên trong mỗi gia đình.

Giảm nghèo bền vững, suy cho cùng, không chỉ là việc giảm tỷ lệ hộ nghèo trên giấy tờ, mà là nâng cao năng lực làm chủ chính sách của người dân. Và để làm được điều đó, thông tin rõ ràng, đầy đủ chính là chiếc cầu nối quan trọng nhất giữa Nhà nước và Nhân dân, một bài học đang được khẳng định từ thực tiễn Mường Tùng.