Bắc Ninh, Bắc Giang - mạch nguồn quan họ chảy mãi

Nhiều chính sách đặc thù phát huy di sản

Như thường lệ, cứ thứ Bảy, Chủ nhật hàng tuần, câu lạc bộ quan họ măng non xã Hoàn Sơn, huyện Tiên Du (tỉnh Bắc Ninh) lại tổ chức sinh hoạt.

Các "liền chị nhí" mặc áo tứ thân, khăn mỏ quạ, "liền anh" mặc áo the khăn xếp, được Ban Chủ nhiệm uốn nắn từng lời ăn, tiếng nói, bồi dưỡng văn hóa quan họ.

Chị hai Nguyễn Thị Nguyên - chủ nhiệm câu lạc bộ măng non xã Hoàn Sơn cho biết, câu lạc bộ ra đời từ năm 2015.

Từ 10 thành viên ban đầu, đến nay, câu lạc bộ thu hút hàng chục thành viên từ 4-17 tuổi.

Tại buổi sinh hoạt, các liền chị nhí vận trên mình bộ áo mớ ba, mớ bảy, các liền anh mặc áo the khăn xếp, chăm chú lắng nghe “cô giáo” truyền dạy các bài hát. Ở mỗi làn điệu, cô đều nhấn nhá, lưu ý những đoạn khó, để bật được độ vang, rền, nền, nảy. Cô hát trước, trò theo sau.

Ngoài học hát, các em còn được thực hành cách têm trầu cánh phượng và tìm hiểu, thực hành cách mặc trang phục quan họ, cách biểu diễn trên sân khấu.

Vào các dịp hội Lim hàng năm, các thành viên câu lạc bộ Quan họ măng non xã Hoàn Sơn tham gia biểu diễn, thu hút đông đảo du khách.

Tình yêu quan họ như mạch nguồn chảy mãi qua các thế hệ người dân Bắc Ninh.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh cho biết, địa phương đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm bảo tồn và lan tỏa hơn nữa di sản dân ca quan họ Bắc Ninh.

Theo đó, tỉnh Bắc Ninh hỗ trợ kinh phí cho câu lạc bộ quan họ gốc 30 triệu đồng/lần/năm; làng quan họ thực hành, các câu lạc bộ loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian truyền thống được hỗ trợ 20 triệu đồng/lần/năm.

Từ 44 làng quan họ gốc và 34 câu lạc bộ quan họ vào năm 2009 (khi Dân ca quan họ Bắc Ninh được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại - PV), đến nay Bắc Ninh đã có 150 làng Quan họ thực hành, trên 600 câu lạc bộ quan họ với hơn 10.000 hội viên tham gia, hàng nghìn người có khả năng truyền dạy.

Làng quan họ bờ Bắc sông Cầu

Lâu nay, quan họ phía mạn Bắc sông Cầu, tức là bên Bắc Giang ít được mọi người biết đến hơn quan họ Bắc Ninh.

Theo tài liệu nghiên cứu của tác giả Trần Linh Quý năm 1971 thì Hà Bắc (cũ) có 49 làng quan họ cổ. Trong đó, Bắc Ninh có 44 làng, Bắc Giang có 5 làng gồm (Giá Sơn, Mai Vũ, Sen Hồ, Nội Ninh, Hữu Nghi).

Còn theo điều tra của Viện Văn hóa - Nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Bắc Giang có thêm 13 làng quan họ cổ đều thuộc thị xã Việt Yên.

Các làng quan họ thuộc Bắc sông Cầu có tục kết chạ với các làng quan họ thuộc tỉnh Bắc Ninh (Nam sông Cầu): Làng Thổ Hà kết chạ với làng Diềm; làng Trung Đồng kết chạ với Thượng Đồng và Hạ Đồng; làng Nội Ninh kết chạ với làng Hàn, Diềm; làng Mai Vũ kết chạ với Chấp Bút; làng Hữu Nghi kết chạ với Cao Lôi; làng Tiên Lát kết chạ với Bịu Sim...

Chính nhờ mối kết chạ này, các nghệ nhân quan họ từ hai phía có sự gắn bó, giao lưu và sáng tạo trong sinh hoạt văn hóa.

Nhằm lan tỏa dân ca Quan họ, hiện nay, tỉnh Bắc Giang cũng đã triển khai nhiều dự án sân khấu học đường; mở ngành đào tạo nghệ thuật biểu diễn dân ca Quan họ tại Trường Trung cấp Văn hóa Thể thao du lịch tỉnh; tổ chức hơn 300 lớp truyền dạy Quan họ.

Tỉnh Bắc Giang đã thành lập và duy trì hoạt động hơn 100 câu lạc bộ dân ca Quan họ với gần 2 nghìn hội viên.

Toàn tỉnh cũng có hàng trăm nghệ nhân có khả năng truyền dạy di sản; nhiều nghệ nhân tham gia các hoạt động biểu diễn Quan họ trong nước và quốc tế.