Giảm gánh nặng cho người bệnh nhờ liên thông xét nghiệm

Giúp người bệnh giảm bớt gánh nặng

Dù chủ trương liên thông dữ liệu y tế đã được đặt ra từ lâu, nhưng đến nay việc kết nối và chia sẻ kết quả xét nghiệm giữa các cơ sở khám chữa bệnh vẫn chưa được triển khai đồng bộ trên toàn quốc. Điều này khiến nhiều người bệnh rơi vào cảnh “tốn tiền - mất thời gian - ảnh hưởng sức khỏe” chỉ vì phải lặp lại những kỹ thuật cận lâm sàng đã thực hiện trước đó.

Ông Trần Quang Hồng ở xã Hải Anh, tỉnh Ninh Bình kể lại, trước đây ông từng có kết quả chẩn đoán viêm gan B ở cơ sở y tế địa phương. Lo lắng, ông lên Hà Nội kiểm tra lại, nhưng toàn bộ kết quả xét nghiệm mới làm vài hôm trước không được chấp nhận, buộc phải làm lại từ đầu.

“Chỉ riêng chờ siêu âm số thứ tự cũng phải đến chiều mới đến lượt. Xét nghiệm máu cũng phải gần trưa mới có kết quả. Sau đó lại tiếp tục chờ bác sĩ kết luận. Tốn thời gian, tiền bạc và công sức lắm. May là hiện nay các bệnh viện tuyến Trung ương đã liên thông kết quả xét nghiệm nên tình trạng này được hạn chế", ông Hồng nói.

Ông Hồng chia sẻ thêm, gần đây trước khi chuyển tuyến, ông đã chụp X-quang tại một bệnh viện địa phương. Tuy nhiên, khi đến khám ở một bệnh viện khác trong tỉnh và sau đó tại cơ sở tuyến Trung ương, ông vẫn được yêu cầu chụp lại từ đầu. “Mỗi lần chụp lại là một lần mất thêm chi phí và chờ đợi. Người bệnh chúng tôi chỉ mong sao dữ liệu giữa các bệnh viện có thể kết nối với nhau để đỡ vất vả hơn”, ông Hồng nói.

Chị Lê Kim Dung ở phường Cầu Giấy, Hà Nội được phẫu thuật u phổi tại Viện Tim mạch Việt Nam - Bệnh viện Bạch Mai. Trước đó, chị Dung phát hiện u phổi và làm toàn bộ xét nghiệm tại Bệnh viện K. Khi sang Viện Tim mạch Việt Nam để phẫu thuật, các bác sĩ đã công nhận toàn bộ kết quả xét nghiệm này, giúp người bệnh không phải làm lại từ đầu.

Bệnh viện Bạch Mai đã thực hiện không giấy tờ, đồng thời liên thông kết quả xét nghiệm với nhiều cơ sở y tế khác từ cuối năm 2024.

PGS.TS Đào Xuân Cơ - Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai - cho biết, toàn bộ thông tin bệnh nhân, từ lịch sử bệnh lý đến quá trình điều trị, được lưu trữ trực tuyến và truy cập tức thời. Việc số hóa giúp bác sĩ giảm sai sót khi chẩn đoán, người bệnh đăng ký khám qua điện thoại hoặc ứng dụng, từ đó rút ngắn đáng kể thời gian chờ đợi. Hệ thống bệnh án điện tử cho phép liên thông kết quả xét nghiệm giữa các cơ sở y tế, giảm xét nghiệm trùng lặp và chi phí không cần thiết. Đồng thời, dữ liệu số giúp quản lý chi phí bảo hiểm y tế minh bạch hơn, giảm thủ tục hành chính và rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ.

Không còn in bệnh án giấy và phim chẩn đoán hình ảnh, bệnh viện dự kiến tiết kiệm hàng chục tỉ đồng mỗi năm. Hệ thống dữ liệu dùng chung cũng cho phép tái sử dụng kết quả xét nghiệm, hạn chế xét nghiệm trùng lặp và giảm chi phí khám chữa bệnh. Các thủ tục với cơ quan bảo hiểm cũng được xử lý nhanh gọn, minh bạch hơn.

Người bệnh Dương Thu Thảo ở Thanh Hóa chia sẻ: “Tôi được chẩn đoán bệnh về gan, khi chuyển từ Bệnh viện Bạch Mai sang Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, tôi không phải làm lại một số xét nghiệm, tiết kiệm hơn 2 triệu đồng. Với gia đình nông dân như chúng tôi, đó là khoản rất lớn”.

Theo bác sĩ Nguyễn Trung Cấp - Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương - việc công nhận kết quả xét nghiệm đã được áp dụng từ lâu nhưng không phải xét nghiệm nào cũng có thể dùng lại do nhiều kết quả chỉ có giá trị trong một khoảng thời gian nhất định. Việc chấp nhận kết quả phụ thuộc vào uy tín, chất lượng phòng xét nghiệm nơi bệnh nhân chuyển đến và đánh giá chuyên môn khi hội chẩn.

Bác sĩ Cấp dẫn chứng, nhiều ca sốt xuất huyết nặng gần đây đã được bệnh viện công nhận kết quả siêu âm tim từ tuyến dưới giúp bệnh nhân được điều trị nhanh hơn và giảm chi phí đáng kể.

Vẫn còn khoảng trống trong liên thông kết quả xét nghiệm

Theo Bộ Y tế, Đề án “Tăng cường năng lực hệ thống quản lý chất lượng phòng xét nghiệm y học giai đoạn 2016 - 2025 và thực hiện liên thông kết quả xét nghiệm” vừa được tổng kết.

Trong giai đoạn 2016 - 2025, Bộ Y tế đã thực hiện nhiều giải pháp trọng tâm nhằm chuẩn hóa và nâng cao chất lượng phòng xét nghiệm trên toàn quốc. Hàng nghìn lượt cán bộ được đào tạo, tập huấn đa cấp; danh mục gần 3.000 mã kỹ thuật xét nghiệm dùng chung được ban hành; đồng thời, hai trung tâm kiểm chuẩn chất lượng tại Hà Nội và TPHCM được thành lập, tạo nền tảng quan trọng để đảm bảo tính chính xác và thống nhất của kết quả xét nghiệm.

Nhờ đó, một số bệnh viện tuyến cuối như Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, Bệnh viện Nhi đồng 1 TPHCM hay Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên, Bệnh viện Bạch Mai đã thực hiện liên thông kết quả xét nghiệm với tỉ lệ tái sử dụng đạt từ 80 - 100%.

Để thúc đẩy liên thông trên phạm vi rộng hơn, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) đã tham mưu ban hành gần 100.000 mã danh mục dùng chung cho các thuật ngữ và kỹ thuật chuyên ngành, trong đó có 2.964 mã xét nghiệm phục vụ trực tiếp cho việc triển khai hồ sơ bệnh án điện tử và kết nối dữ liệu y tế thống nhất toàn quốc.

TS.BS Hà Anh Đức - Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh - cho biết, tình trạng yêu cầu xét nghiệm lặp lại khi chuyển tuyến hoặc tái khám vẫn diễn ra, gây tốn kém không nhỏ cho người dân.
Ông dẫn chứng: “Mỗi năm, chỉ cần tái sử dụng thêm 1 - 2% xét nghiệm cận lâm sàng, cả nước có thể tiết kiệm 300 - 600 tỉ đồng. Điều đó cho thấy tiềm năng rất lớn của việc chuẩn hóa và liên thông kết quả xét nghiệm trên toàn hệ thống”.

Tuy nhiên, thực tế, chặng đường liên thông vẫn còn nhiều rào cản. Hiện mới khoảng 500 trong tổng số 3.000 phòng xét nghiệm trên cả nước đạt chuẩn chất lượng theo quy định. Sự chênh lệch lớn về nhân lực, công nghệ và cơ sở hạ tầng giữa các tuyến khiến chất lượng xét nghiệm chưa đồng đều. Không phải tất cả xét nghiệm đều có thể tái sử dụng. Một số cơ sở y tế vẫn e ngại về tính chính xác của kết quả xét nghiệm từ nơi chuyển đến, dẫn đến thói quen chỉ định làm lại xét nghiệm - gây lãng phí và làm người bệnh thêm mệt mỏi.

Bộ Y tế đang hoàn thiện Thông tư hướng dẫn cụ thể danh mục và quy trình thực hiện. Bộ cũng yêu cầu các địa phương tiếp tục nâng cao chất lượng phòng xét nghiệm, công khai mức đánh giá và triển khai liên thông đồng bộ với hồ sơ bệnh án điện tử.

Song song đó, số hóa chẩn đoán hình ảnh mang lại lợi ích lớn, cho phép đọc phim từ xa và tránh chỉ định lại các kỹ thuật không cần thiết. Mục tiêu lâu dài là hồ sơ sức khỏe điện tử thống nhất, khai thác dữ liệu sẵn có thay vì yêu cầu xét nghiệm mới.