Xu hướng bất thường hình thành siêu bão trong tháng 7

Trong những tuần cuối tháng 6 và đầu tháng 7, dao động Madden-Julian (MJO) - hiện tượng khí quyển quy mô lớn thường chi phối mưa bão ở vùng nhiệt đới - ở trạng thái yếu và thiếu tổ chức.

Theo các trung tâm khí tượng quốc tế, không có tín hiệu rõ ràng nào cho thấy MJO sẽ hoạt động trở lại trong vòng 2 tuần tới. Thay vào đó, các sóng Kelvin và sóng Rossby xích đạo đang trở thành lực lượng chủ đạo, làm thay đổi cục diện thời tiết toàn vùng nhiệt đới.

MJO vốn là dao động đối lưu khí quyển di chuyển từ Ấn Độ Dương sang Thái Bình Dương, có khả năng thúc đẩy hoặc kìm hãm sự hình thành xoáy thuận nhiệt đới. Khi MJO hoạt động mạnh, các khu vực có thể hứng mưa lớn, bão hình thành nhanh và dồn dập. Tuy nhiên, hiện tượng này đang suy yếu, không có dấu hiệu lan truyền theo hướng đông - dấu hiệu điển hình của một chu kỳ MJO hoàn chỉnh.

Thay vào đó, từ giữa tháng 6, sóng Kelvin - loại sóng khí quyển lan nhanh theo hướng đông - đang chiếm ưu thế. Các mô hình dự báo khí hậu như GEFS và ECMWF ghi nhận sự can thiệp tích cực của sóng Kelvin và sóng Rossby, tạo nên vùng gió tây bất thường trên cao trải dài từ phía đông Kinh tuyến Ngày sang khu vực Trung Thái Bình Dương.

Những dao động này được cho là nguyên nhân góp phần kích hoạt đối lưu mạnh và tăng khả năng hình thành xoáy thuận nhiệt đới ở Tây Bắc Thái Bình Dương.

Ngược lại, tại khu vực Đại Tây Dương và Đông Thái Bình Dương, môi trường trên diện rộng có xu hướng trở nên bất lợi cho sự hình thành bão, ít nhất trong vài tuần tới. Gió tây thấp tầng trên Ấn Độ Dương, vốn từng duy trì mạnh mẽ, cũng đang suy yếu, làm giảm khả năng tổ chức đối lưu tại khu vực này.

Báo cáo mới nhất của Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) cho biết, nhiệt độ mặt biển tại các vùng El Nino vẫn ở mức trung tính, tuy có xu hướng tăng nhẹ trong vài tuần qua. Phần lớn mô hình khí hậu dự báo trạng thái ENSO trung tính sẽ duy trì đến mùa thu năm nay, nhưng khả năng La Nina hình thành vào mùa đông 2025-2026 vẫn còn khoảng 41%.

Trong khi MJO chưa có dấu hiệu rõ ràng trở lại, một “túi” đối lưu tần suất thấp đang hình thành và dần ổn định quanh khu vực Đông Nam Á, Tây Bắc Thái Bình Dương và quần đảo Micronesia.

Các trung tâm khí hậu cảnh báo khả năng tăng đột biến các trận mưa lớn, dông mạnh và bão hình thành tại khu vực này trong nửa cuối tháng 7. Những tín hiệu đầu mùa chậm chạp ở Tây Bắc Thái Bình Dương có thể sẽ được thay thế bằng giai đoạn sôi động, khi môi trường khí quyển hội tụ đủ điều kiện cho sự bùng phát bão nhiệt đới.

Trong khi khu vực Đại Tây Dương và phần lớn vùng nhiệt đới khác bước vào giai đoạn tạm lắng, Tây Bắc Thái Bình Dương có thể trở thành “tâm điểm thời tiết” trong tháng 7, khi các sóng Kelvin và Rossby trỗi dậy mạnh mẽ, mở đường cho các hệ thống bão, siêu bão nguy hiểm hình thành.