Ô nhiễm từ khí phát thải phương tiện chiếm khoảng 15%

Tuy nhiên, với gần 7 triệu xe máy đang lưu thông, phần lớn sử dụng xăng, đây vẫn là một trong những nguyên nhân khiến chất lượng không khí đô thị ngày càng đi xuống.

Tại tọa đàm “Chuyển đổi xe xăng sang xe điện: Để không ai bị bỏ lại phía sau” ngày 21.7, ông Phan Trường Thành - Trưởng Phòng Tài chính đầu tư (Sở Xây dựng Hà Nội) cho biết, hiện toàn thành phố có khoảng 6,9 triệu xe máy, trong đó 95% là xe sử dụng xăng. Đây là thách thức lớn trong chiến lược giảm phát thải.

Báo cáo của TP Hà Nội từng xác định, ô nhiễm từ phương tiện giao thông chiếm hơn 60% tổng lượng ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, khí thải phương tiện chỉ chiếm khoảng 15%, bụi từ hoạt động giao thông là 23%, bụi xây dựng khoảng 17-18% và đốt rơm rạ, lốp xe chiếm 15-16%.

Tại khu vực Vành đai 1 - vùng lõi Thủ đô, hiện có khoảng 450.000 xe máy phục vụ 600.000 cư dân thường trú, chưa kể lượng lớn phương tiện từ ngoại thành và các tỉnh lân cận đổ về. Theo đại diện Cục Môi trường, khí thải từ các phương tiện giao thông kết hợp điều kiện thời tiết bất lợi là nguyên nhân khiến mức độ ô nhiễm tại Hà Nội vượt xa TP.HCM, đặc biệt trong khung giờ từ 9h đến 12h trưa, thay vì buổi sáng sớm như trước đây.

Trao đổi với Báo Lao Động, TS Nguyễn Ngọc Huy - chuyên gia nghiên cứu về môi trường - nhận định, ô nhiễm không khí tại Hà Nội thay đổi theo mùa, thời tiết và đặc điểm địa hình: “Khu vực nội thành như một thung lũng, nếu không có gió đối lưu, gió ngang thì khí thải sẽ tích tụ lại. Bắt buộc phải giảm nguồn phát thải như từ những khu vực công nghiệp tái chế, xây dựng, phương tiện giao thông, đốt rác và phụ phẩm nông nghiệp”.

PGS.TS Hoàng Anh Lê (Đại học Quốc gia Hà Nội) bổ sung, xe máy là nguyên nhân gây ô nhiễm nghiêm trọng hơn cả ô tô, do tiêu thụ năng lượng lớn và phát thải trực tiếp qua ống xả mà không qua bất kỳ hệ thống xử lý nào. Đây là một lỗ hổng lớn trong chính sách kiểm soát khí thải hiện nay.

Hiện nay, ô tô đã được kiểm soát khí thải từ năm 2006. Trong khi đó, hơn 70 triệu xe máy trên cả nước - phần lớn là xe cũ - vẫn nằm ngoài quy trình kiểm định khí thải định kỳ, gây áp lực lớn lên môi trường đô thị. Giới chuyên gia cho rằng, việc chuyển đổi sang xe máy điện là xu hướng tất yếu, song cần có lộ trình và giải pháp toàn diện thay vì chỉ “làm bằng được”.

Mục tiêu sau cùng là giảm đáng kể lượng khí thải, cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội và bảo vệ môi trường sống của người dân. Tuy nhiên, việc chuyển đổi xe xăng sang xe điện cũng không phải bài toán đơn giản vì sẽ tác động lớn đến đời sống, nhất là với người lao động thu nhập thấp - nhóm chủ yếu sử dụng xe máy xăng để mưu sinh.

Đại diện Trung tâm Thử nghiệm khí thải - Cục Đăng kiểm Việt Nam, cho rằng, bên cạnh những thách thức về hạ tầng trạm sạc, nguồn cung điện còn hạn chế, một vấn đề đáng lo ngại khác là xử lý rác thải pin sau sử dụng. Điều này đòi hỏi phải có công nghệ hiện đại, quy định rõ ràng và sự phối hợp liên ngành trong giám sát, quản lý.

Các chuyên gia khuyến nghị, chính quyền cần xây dựng một chính sách đồng bộ, kết hợp hỗ trợ tài chính, nâng cấp hạ tầng và truyền thông hiệu quả để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra bền vững, công bằng và không tạo thêm gánh nặng cho người dân.