Mạng xã hội thành chợ đen buôn bán động vật hoang dã trái phép

Hoạt động buôn bán các loài hoang dã sôi động trên chợ mạng

Khảo sát của phóng viên trên 2 mạng xã hội này cho thấy, những hội nhóm, các tài khoản mạng xã hội cá nhân vẫn thường xuyên đăng tải hình ảnh, rao bán các loại thú rừng. Khách hàng có nhu cầu, có thể nhắn tin trao đổi riêng rồi giao dịch, hàng sẽ được chuyển đến tận nơi. Từ những mặt hàng làm trang sức, mỹ nghệ như nanh hổ, nanh lợn, ngà voi... cho đến các loại hàng sống như mèo rừng, chồn, sóc... đều được rao bán công khai.

Không chỉ hoạt động rầm rộ ở các tỉnh thành, ngay tại Thủ đô Hà Nội, các tài khoản Facebook cũng thường xuyên đăng bán các sản phẩm động vật hoang dã như cò, cuốc, sâm sen, chim sẻ, rắn ráo, chồn... Đây hầu hết là các loài chim, thú thường gặp trong tự nhiên, nhiều người dân bẫy bắt và chưa được phép nuôi nhốt.

Tài khoản Facebook Thùy Dương (đăng kèm số điện thoại và địa chỉ tại Quảng Oai - Ba Vì - Hà Nội) thường xuyên rao bán các loài hoang dã trên mạng. Tần suất đăng bài liên tục, rao bán các "mặt hàng" như cò 90.000 đồng/con, chim sâm sen 150.000 đồng/con, cuốc 65.000 đồng/con, rắn ráo 450.000 đồng/cân... Hình ảnh mà tài khoản này quảng cáo còn có cả các loài thú như chồn, sóc...

"Động vật hoang dã không phải là thức ăn, thuốc chữa bệnh. Việc buôn bán các loài hoang dã trên mạng xã hội sẽ đẩy nhanh quá trình tuyệt chủng của các loài hoang dã. Không những thế, động vật hoang dã có thể lây nhiễm nhiều dịch bệnh cho con người, gây ra những hậu quả khủng khiếp. Thực tế là điều này đã xảy ra", TS.BS Trương Hồng Sơn - Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam chia sẻ với phóng viên Lao Động.

Theo WHO, Việt Nam được xác định là một trong những "điểm nóng" toàn cầu, có nguy cơ cao xuất hiện các tác nhân gây ra các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mới nổi, bao gồm các bệnh lây truyền từ vật nuôi, động vật hoang dã.

Thống kê trong 30 năm trở lại đây, hơn 70% các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mới nổi ở người có nguồn gốc từ động vật, hai phần ba trong số này từ động vật hoang dã. Các nghiên cứu đã phát hiện ra 46 virus có khả năng lây truyền giữa người và động vật, có 26 virus mới chưa từng được phát hiện trước đó.

Tác động gỡ bỏ các hội nhóm buôn bán động vật hoang dã lớn trên mạng xã hội

Theo bà Nguyễn Thị Phương Dung - Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV), Facebook đang trở thành “chợ đen lớn nhất” của hoạt động buôn bán ĐVHD trái phép trực tuyến tại Việt Nam. Việc nền tảng này “cho phép” các bài đăng quảng cáo buôn bán ĐVHD trái phép tồn tại, không xử lý hoặc xử lý chậm trễ các vi phạm dù được cảnh báo đã và đang tiếp tay cho hoạt động buôn bán ĐVHD trái phép, khiến nhiều loài hoang dã đến gần hơn với bờ vực tuyệt chủng.

Cơ sở dữ liệu của ENV, hơn 95% tổng số các vi phạm trực tuyến xảy ra trên nền tảng Facebook. Trong năm 2024, chỉ riêng trên nền tảng Facebook, ENV đã ghi nhận tới 206.927 cá thể sống, bộ phận cùng các sản phẩm khác từ ĐVHD bị rao bán.

Sau ba tháng phát động chiến dịch “Ngày đấu tranh với các vi phạm về động vật hoang dã (ĐVHD) trên không gian mạng”, Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) đã ghi nhận những kết quả rất tích cực với 10 nhóm chuyên rao bán ĐVHD bị gỡ bỏ vĩnh viễn, đồng nghĩa với việc 101.088 tài khoản thành viên đã không còn khả năng tiếp cận, chia sẻ hoặc mua bán sản phẩm từ ĐVHD từ các nhóm này.

Tháng 2.2025, ENV đã khởi xướng chiến dịch “Ngày đấu tranh với các vi phạm về ĐVHD trên không gian mạng”. Theo đó, vào mỗi thứ Tư của tuần thứ ba hàng tháng, ENV kêu gọi người dân trên khắp cả nước chung tay giảm thiểu các vi phạm liên quan đến ĐVHD trên các nền tảng mạng xã hội, đặc biệt là Facebook.

“Kết quả sau ba tháng qua thực sự đáng khích lệ. Nhờ số lượng lớn báo cáo được gửi đến cùng thời điểm, Facebook đã buộc phải hành động quyết liệt, xóa vĩnh viễn nhiều hội nhóm lớn buôn bán động vật hoang dã bị khiếu nại. Mỗi cá nhân tham gia chiến dịch đều góp phần tạo nên thay đổi tích cực. ENV trân trọng cảm ơn cộng đồng - góp gió thành bão, cùng nhau xóa sổ ‘chợ đen’ ĐVHD trên không gian mạng” - bà Nguyễn Thị Phương Dung chia sẻ.