Dự báo số cơn bão, áp thấp nhiệt đới và xu thế mưa lớn 3 tháng tới

Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu đã đưa ra dự báo khí hậu giai đoạn 3 tháng (từ tháng 11.2025 đến tháng 1.2026) trên cơ sở phân tích diễn biến khí hậu, mô hình thống kê của Viện, bản tin dự báo của các Trung tâm khí hậu lớn trên thế giới.

Phóng viên đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Trương Bá Kiên, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng khí hậu - Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu - về những nét thời tiết đáng lưu ý nhất trong giai đoạn kể trên.

Thưa ông, hoạt động ENSO đã chuyển sang trạng thái La Nina hay chưa?

- Hiện tại, điều kiện khí quyển và đại dương phản ánh ENSO đang ở trạng thái La Nina. Dự báo trạng thái La Nina có khả năng duy trì trong 3 tháng từ tháng 11.2025 đến tháng 1.2026 với xác suất khoảng 60 - 70%.

Sau cơn bão số 14 Fung-wong, dự báo từ nay đến cuối năm có còn bão/áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông hay không, thưa ông?

- Trong 3 tháng từ tháng 11.2025 đến tháng 1.2026, số lượng xoáy thuận nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông và ảnh hưởng đến Việt Nam (đặc biệt khu vực Trung Bộ) có khả năng xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm. Theo số liệu trung bình nhiều năm trong giai đoạn từ tháng 11 năm trước đến tháng 1 năm sau có khoảng 2 - 3 cơn bão hoặc áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông và 1 - 2 cơn ảnh hưởng đến Việt Nam.

Sau bão số 13 và bão số 14 trên Biển Đông trong tháng 11.2025, dự báo còn khoảng 1 - 2 cơn bão hoặc áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông từ nay đến tháng 1.2026.

Thưa ông, tính từ đầu năm 2025 đến nay, trên Biển Đông đã xuất hiện tới 19 cơn bão và áp thấp nhiệt đới. Ông nhận định như thế nào về nguyên nhân khiến hoạt động bão năm nay gia tăng mạnh hơn so với trung bình nhiều năm?

- Ngay từ đầu năm, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu đã nhận định số lượng và cường độ bão hoạt động trên Biển Đông có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm.

Điều kiện ENSO nghiêng pha lạnh, sau đó chuyển trạng thái La Nina cùng xu hướng nhiệt độ mặt biển tăng do biến đổi khí hậu là hai nguyên nhân chính làm cho hoạt động bão trở nên sôi động hơn.

Thứ nhất là điều kiện ENSO đang ở trạng thái trung tính nghiêng về pha lạnh và La Nina (thường gắn với sự gia tăng mưa bão) xuất hiện trở lại vào cuối năm. Vì vậy, số lượng bão trên Biển Đông đã cao hơn trung bình nhiều năm, vốn chỉ khoảng 12 - 13 cơn bão/áp thấp nhiệt đới, trong đó 6 - 7 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam.

Ngoài ra, biến đổi khí hậu toàn cầu đang làm nhiệt độ mặt biển tăng, đồng thời làm gia tăng hàm lượng hơi ẩm trong khí quyển, cung cấp thêm “nhiên liệu” cho bão. Nhiều nghiên cứu gần đây cũng cho thấy tỷ lệ bão mạnh và siêu bão có xu hướng tăng rõ rệt trong vài thập kỷ qua.

Trong 3 tháng tới, cùng với hoạt động gió mùa đông bắc mạnh hơn, dự báo xu thế mưa như thế nào, thưa ông?

- Trong 3 tháng từ tháng 11.2025 đến tháng 1.2026, tổng lượng mưa có khả năng thấp hơn đến xấp xỉ trung bình nhiều năm ở Bắc Bộ; xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm ở khu vực từ Thanh Hóa đến thành phố Huế và cao nguyên Trung Bộ; cao hơn trung bình nhiều năm ở duyên hải Nam Trung Bộ và Nam Bộ. Cần đề phòng các đợt mưa lớn xảy ra gây ngập lụt nghiêm trọng cho khu vực Trung Bộ.

Trân trọng cảm ơn ông!