Lộ diện nước thay Nga dẫn dắt dòng chảy khí đốt châu Âu

Mục tiêu của Ba Lan là trở thành điểm nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn nhất và có ảnh hưởng nhất Trung - Đông Âu, qua đó mang lại cho các nước láng giềng một lựa chọn ổn định hơn so với nguồn khí Nga truyền thống.

Động lực của Ba Lan đến từ cú hích sau năm 2022, thời điểm Gazprom cắt giảm dòng chảy khí đốt. Nhờ chuẩn bị sớm và đa dạng hóa nguồn cung, nước này vượt qua cú sốc tốt hơn nhiều quốc gia EU.

Nay với kế hoạch châu Âu dứt điểm nguồn khí đốt Nga vào năm 2027, Ba Lan đang tính đến việc mở rộng hạ tầng LNG để chuyển mình thành đầu mối trung chuyển của cả khu vực.

Theo Tổng Giám đốc Gaz-System SA Slawomir Hinc, doanh nghiệp vận hành hệ thống đường ống quốc gia này sẽ quyết định vào nửa đầu năm tới việc xây dựng thêm một trạm LNG nổi ở biển Baltic. Ông cho biết, nhu cầu LNG tăng rõ rệt ở Ba Lan và các nước lân cận, tạo cơ sở cho kế hoạch mở rộng.

Hiện Ba Lan đã vận hành nhà ga LNG Swinoujscie với công suất 8,3 tỉ m3 và đang xây dựng một trạm nổi mới có công suất 6,1 tỉ m3, dự kiến hoàn thành năm 2028. Hai cơ sở này đều đã được Orlen SA - tập đoàn dầu khí quốc doanh - đặt kín công suất. Tuy nhiên, với dự án trạm LNG thứ ba, mục tiêu của Ba Lan là thu hút thêm khách hàng quốc tế.

Dù Croatia, Hy Lạp và Lithuania cũng đang củng cố năng lực LNG, vị trí trung tâm của Ba Lan trong mạng lưới khí đốt châu Âu giúp nước này kết nối các tuyến cung lớn. Từ đây, LNG nhập từ Mỹ có thể được bơm vào các kho chứa khổng lồ của Ukraina, hoặc chảy tiếp sang các nước không giáp biển như Czech, Slovakia hay Hungary.

“Ba Lan có lợi thế cấu trúc, đặc biệt là cửa ra biển” - Mykhailo Svyshcho, chuyên gia ExPro Consulting tại Kiev, nhận định.

Ba Lan hiện đã chuyển tiếp LNG của Mỹ sang Ukraina, với kế hoạch tăng từ 600 triệu m3 năm 2025 lên hơn 1 tỉ m3 trong năm tới. Ukraina cũng nhập LNG qua Lithuania, song tuyến đường này dài và tốn kém hơn, nên thêm công suất LNG tại Ba Lan sẽ giúp tối ưu đáng kể.

Tại Slovakia, các cuộc thảo luận cũng đang diễn ra khi quốc gia này tìm kiếm lộ trình giảm phụ thuộc vào khí đốt Nga. Tháng trước, trong khảo sát khả thi, Gaz-System ghi nhận nhu cầu từ 14 đơn vị muốn sử dụng trạm LNG tiềm năng. Tổng nhu cầu đỉnh gấp gần 4 lần công suất dự kiến, cho thấy khoảng một nửa lượng khí có thể được xuất khẩu. Nhà ga lý tưởng nên vận hành từ 2029 hoặc 2030 để đáp ứng đúng nhu cầu thị trường.

Gaz-System đang làm việc với các khách hàng tiềm năng để xây dựng cơ chế sử dụng linh hoạt và hấp dẫn hơn. Đây được xem là bước then chốt cho tham vọng LNG của Ba Lan.

Mặc dù vai trò trung chuyển mang lại lợi ích lớn về an ninh năng lượng, song thị trường Ba Lan lại chưa thực sự thân thiện với các nhà giao dịch. Thời gian đăng ký kéo dài và yêu cầu an ninh nguồn cung nghiêm ngặt khiến Ba Lan chưa phải điểm đến hấp dẫn với giới buôn khí đốt.