Hà Nội thành sông do thời tiết dị thường hay quy hoạch thiếu tầm nhìn?
Theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, thời tiết hiện nay có biến đổi bất thường, nhưng phải phân biệt dị thường do thời tiết với vấn đề đầu tư hạ tầng thiếu đồng bộ, thiếu tầm nhìn.
Sáng 30/5, việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch được đặt lên bàn nghị sự. Trong khi đó, nửa ngày trước, trận mưa lớn ở Hà Nội đã biến hàng loạt phố phường thủ đô thành sông.
Bất cập về quy hoạch là một phần nguyên nhân được chỉ ra khi lý giải về tình trạng "hễ mưa là ngập" ở Hà Nội.
Cần nhìn lại toàn bộ hạ tầng ở đô thị
Trao đổi với Zing bên hành lang Quốc hội, Bộ trưởng Tài nguyên và môi trường Trần Hồng Hà nhận định thời tiết hiện nay có biến đổi bất thường, không chỉ ở Việt Nam mà ở cả những nước có hạ tầng phát triển như Mỹ, châu Âu.
"Sự bất thường nhiều khi tập trung vào một thời điểm thì không hạ tầng nào có thể chịu đựng được", ông Hà nói.
Song, Bộ trưởng Hà cho rằng cần phải phân biệt dị thường do thời tiết như mưa lớn cực đoan với vấn đề về đầu tư hạ tầng nhưng thiếu đồng bộ và thiếu tầm nhìn. Theo ông, hai vấn đề này đều dẫn tới nguy cơ như nhau.
Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà. Ảnh: Minh Quân.
Nói về câu chuyện "cứ mưa là ngập" ở Hà Nội hay TP.HCM, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường nêu quan điểm cần nhìn lại toàn bộ hạ tầng ở các đô thị.
"Khi thiết kế đô thị, quan trọng nhất là mỗi đô thị mang đặc trưng về địa hình khác nhau, phải dự báo được tính cực đoan của thời tiết và tính được số lượng dân cư sử dụng để có một hệ thống đáp ứng được nhu cầu", ông Hà nói.
Vấn đề dự báo và tính toán, theo ông Hà, phải nằm ở tầm dài hạn và đảm bảo tính huyết mạch mới có thể giải quyết câu chuyện ngập úng. Cụ thể, các hệ thống thu - thoát nước mưa, xử lý nước thải cần đồng bộ, tính được mật độ dân cư đi kèm với đầu tư hạ tầng đồng bộ.
"Dự báo không phải hàng năm, mà có những vấn đề cực đoan 20-30 hay 50 năm mới xảy ra một lần, cũng phải được tính đến và có phương án", Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh việc này có ý nghĩa trong việc thiết kế cơ sở hạ tầng như công trình ngầm, đường giao thông ngầm hay giao thông bề mặt.
Ông dẫn chứng bài toán độ cao của các khu vực để thiết kế hệ thống thoát nước ngầm trong những đô thị phát triển. Việc này cần có tầm nhìn để khu vực đó có thể thoát nước tự nhiên. Khu vực không tự thoát được nước thì phải sử dụng máy móc, thiết bị nhưng cần hạn chế. Đặc biệt, trường hợp thời tiết cực đoan phải tính toán hệ thống trữ nước.
Phố phường Hà Nội biến thành sông sau cơn mưa lớn chiều 29/5. Ảnh: Việt Linh.
Lấy bài học từ Nhật Bản, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết nhiều khu vực ở quốc gia này bố trí nhiều đường ngầm ở dưới, gọi là hầm chứa lớn, vừa giữ lượng nước để có thể tưới cây khi hạn hán, vừa trở thành nơi chứa nước khi ngập úng xảy ra.
Thừa nhận đó là những giải pháp "đắt đỏ", song ông Hà nhấn mạnh quan trọng hơn cả là tầm nhìn, thiết kế và đầu tư hạ tầng phải đồng bộ.
Cần hệ thống chứa nước tạm thời ở khu vực hay ngập úng
Thực trạng "chung cư chồng chung cư" trong vùng lõi đô thị của Hà Nội, theo ông Hà, có ảnh hưởng nhất định đến tình trạng ùn tắc, ngập úng. Nhưng trong câu chuyện này, điều cốt lõi là hạ tầng tiêu thoát nước phải tính được những yếu tố như lượng nước con người sử dụng, lượng nước thải hay nước mưa từ thời tiết cực đoan.
Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường cho rằng căn cứ trên cơ sở hạ tầng được xây dựng, chúng ta hoàn toàn có thể dự báo được vấn đề phát sinh. Ví dụ, dự báo mưa trong một đơn vị thời gian, tính toán được trên diện tích một mét vuông thì lượng mưa sẽ thế nào.
"Nếu chúng ta làm tiếp bài toán mô hình, khả năng công suất của hệ thống tiêu thoát nước thì có thể dự báo được mức độ ngập. Đây là điều cơ quan khí tượng thủy văn cần hướng tới", ông Hà nhấn mạnh.
Song, ông cũng thừa nhận để dự báo trong thời gian ngắn và chính xác là việc không dễ dàng.
Trả lời câu hỏi "Hà Nội có nên lập dự án chống ngập như TP.HCM", Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh "không nên bắt chước ai". Thay vào đó, những cái TP.HCM thành công thì học hỏi, cái chưa thành công thì cần cố gắng cải thiện.
Máy bơm nước được huy động để giải quyết tình trạng ngập úng nặng của Hà Nội chiều 29/5. Ảnh: Tuấn Anh.
Với Hà Nội, ông Hà góp ý thành phố cần tăng cường công tác dự báo.
Hà Nội cũng cần có dự án tổng thể, trong đó đánh giá một cách căn cơ, đưa ra số liệu lịch sử cũng như số liệu hiện tại về hiện tượng cực đoan của thời tiết.
Bên cạnh đó, địa phương cần nghiên cứu một cách kỹ càng để khi thiết kế đô thị phải làm sao nơi đó thành đô thị thông minh, chống chịu được các hiện tượng thời tiết cực đoan để đảm bảo được tính bền vững.
