Đức chao đảo vì nạn trộm cắp siêu thị, gần 6 tỉ USD bốc hơi

Theo khảo sát thường niên của Viện Bán lẻ Đức (EHI), trong năm 2024, 98 chuỗi siêu thị lớn báo cáo mức thiệt hại do mất hàng lên đến 4,95 tỉ euro (tương đương 5,84 tỉ USD), tăng 3% so với năm trước.

Trong đó, 4,2 tỉ euro bị mất do hành vi trộm cắp từ khách hàng, nhân viên, và cả người giao hàng. Số tiền thuế doanh thu thất thoát vì lượng hàng bị đánh cắp ước tính 570 triệu euro - một khoản lỗ khổng lồ đối với ngân sách công.

Không chỉ là những vụ trộm lẻ tẻ, EHI cảnh báo tỉ lệ trộm có tổ chức đã tăng 5% trong năm qua, chiếm tới 1/3 tổng thiệt hại. Theo tác giả cuộc khảo sát của EHI Frank Horst, nhiều nhóm hoạt động rất tinh vi: Người lái xe, người đánh lạc hướng nhân viên, người gom hàng vào túi tại chỗ giấu sẵn trong siêu thị, rồi lén mang ra ngoài.

Dù khảo sát không công bố danh mục hàng bị lấy nhiều nhất, Frank Horst cho biết các mặt hàng thường bị nhắm tới là nhỏ, đắt và dễ bán lại như nước hoa, mỹ phẩm, cũng như thực phẩm cao cấp như thịt, phô mai. Đây là xu hướng gia tăng đáng lo, nhất là trong bối cảnh giá thực phẩm ở Đức tăng vọt vì lạm phát.

Theo tính toán của EHI, khoảng 1,5% giá sản phẩm hiện tại ở siêu thị là để bù cho hàng hóa bị mất cắp và chi phí an ninh. Nghĩa là người tiêu dùng đang phải trả thêm tiền vì… người khác ăn trộm. “Nếu trộm cắp tiếp tục tăng, người mua hàng trung thực sẽ là người chịu thiệt trước tiên - Frank Horst cảnh báo.

Tuy nhiên, một số nhà tội phạm học lại nghi ngờ độ chính xác của báo cáo. Tiến sĩ Nicole Bögelein (Đại học Cologne) cho rằng có đến 98% vụ trộm không bị phát hiện, vì vậy việc cho rằng phần lớn thiệt hại là do trộm cắp chỉ là một giả định.

Nicole Bögelein cũng nghi ngờ kết luận của EHI về việc các băng nhóm trộm cắp có tổ chức đang nhiều lên, bởi có thể đơn giản chỉ vì nhân viên an ninh siêu thị đang tập trung theo dõi họ nhiều hơn trước.

Tiến sĩ Bögelein nhận định phần lớn vụ trộm là tội phạm vì nghèo. “Người nghèo dễ bị theo dõi hơn, nên cũng dễ bị bắt hơn” - bà nhận xét.

Tuy nhiên, Frank Horst không đồng ý rằng tất cả đều vì nghèo. Theo EHI, khoảng 2/3 các vụ trộm là do người “trộm cơ hội” - không hẳn nghèo, nhưng tranh thủ sơ hở. “Có thể đó là trộm phản kháng - người không chấp nhận việc giá cả tăng vô lý” - ông nói.

Dù luật cho phép phạt tù đến 5 năm, thực tế người phạm tội lần đầu thường không bị truy tố. Chính vì vậy, ông Horst gọi Đức là “thiên đường cho kẻ trộm siêu thị”, khi hình phạt quá nhẹ và không đủ sức răn đe.

Số liệu từ cảnh sát liên bang Đức cho thấy, 66,7% vụ trộm phát hiện có giá trị dưới 50 euro, và 40,2% dưới 15 euro. Phần lớn bị xử phạt bằng tiền, nhưng nếu không nộp được, người phạm tội có thể vào tù chỉ vì… không đủ tiền nộp phạt.

Tranh cãi đang nổ ra trong giới học thuật Đức về việc liệu có nên phi hình sự hóa các “tội phạm vì nghèo”, ví dụ như trộm thực phẩm hoặc đi tàu không vé. Hiện mỗi năm, 8.000-9.000 người Đức bị giam chỉ vì không mua vé tàu, làm tăng chi phí cho nhà nước mà không mang lại hiệu quả răn đe.