Tạo sinh kế bền vững từ mô hình giữ màu xanh cho rừng ngập mặn

Rừng xanh, đời sống người dân đổi thay

Từ khi mô hình “Người Giữ Rừng” triển khai, rừng Thạnh Phước (ấp Phước Hòa, xã Thạnh Phước, tỉnh Vĩnh Long) được gìn giữ, trở thành nguồn sống quý giá, giúp người dân tự tin mưu sinh, xóa bớt khó khăn và nuôi hy vọng cho tương lai.

Tham gia mô hình này, các hộ được hướng dẫn khai thác thủy sản bền vững, có đầu ra ổn định cao hơn thị trường 10%, đồng thời tham gia du lịch sinh thái, giới thiệu rừng và nhận thêm thu từ dịch vụ trải nghiệm. Điểm rừng dần trở thành một không gian du lịch sinh thái hấp dẫn. Du khách có thể tìm hiểu môi trường rừng ngập mặn, tham gia khai thác thủy sản cùng người dân và thưởng thức hải sản tươi tại chỗ - tất cả góp phần nâng thu nhập và tăng giá trị kinh tế cộng đồng.

Trong những buổi theo chân các đoàn khách, phóng viên Báo Lao Động ghi nhận sự hào hứng khi du khách được tự tay kéo lưới, mò cua, quan sát động thực vật, từ đó nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên. Bà Nguyễn Thị Trang, làm việc tại điểm du lịch “Người Giữ Rừng”, kể rằng trước đây bà gần như không có việc ổn định, thu nhập bấp bênh, cuộc sống nhiều lo toan. Khi tham gia mô hình, bà có việc làm đều đặn, thu nhập 6 - 7 triệu đồng mỗi tháng, vừa bảo vệ rừng vừa phục vụ khách.

Công việc đòi hỏi bà Trang phải học kỹ thuật chăm sóc thủy sản, kỹ năng hướng dẫn khách và cách tổ chức các hoạt động sao cho không ảnh hưởng đến hệ sinh thái. Nhờ đó, sản phẩm được tiêu thụ đều, đời sống gia đình cải thiện rõ rệt.

Ngày làm việc của bà Trang gắn liền với rừng: tổ chức các trò chơi trải nghiệm, hướng dẫn trẻ em và du khách cách nhận diện sinh vật, giới thiệu vai trò của rừng ngập mặn trong chống xói lở và bảo vệ môi trường. “Điều vui là cả xóm đều nhận ra lợi ích của rừng. Ý thức bảo vệ rừng tăng lên, trẻ em tham gia hoạt động môi trường nhiều hơn, sự gắn kết cộng đồng cũng bền chặt hơn”, bà Trang chia sẻ.

Câu chuyện của bà Trần Thị Dung, hộ nuôi thủy sản kết hợp với điểm rừng, cũng phản ánh sự thay đổi tương tự. Trước đây, gia đình bà thường lo vì đầu ra bấp bênh, giá thấp, thu nhập thiếu ổn định. Từ khi liên kết với điểm “Người Giữ Rừng”, mọi thứ dần khác.

Cua, nghêu có đầu ra ổn định, bà được hướng dẫn kỹ thuật nuôi bền vững, giảm rủi ro mùa mưa, hạn chế thiệt hại do biến động giá. Nhờ vậy, kinh tế gia đình đi vào ổn định, áp lực tài chính giảm đáng kể. Không những thế, nhiều hộ cùng phối hợp xây dựng tuyến du lịch liên kết, tạo lợi ích chung, hình thành mạng lưới sản phẩm bền vững. Nhờ đó, thu nhập ổn định quanh năm, môi trường được bảo vệ và giá trị kinh tế vùng tăng lên.

Theo bà Dung, mô hình còn tạo phong trào bảo vệ rừng mạnh mẽ, hỗ trợ những hộ khó khăn có thêm việc làm, nâng thu nhập và giảm nghèo hiệu quả. Ngoài thủy sản, các hộ còn được hướng dẫn kết hợp dịch vụ trải nghiệm như chèo thuyền, hái trái cây, hướng dẫn du khách chụp ảnh và tìm hiểu hệ sinh thái. “Nhiều hộ giờ đã có khoản tích lũy, đời sống cải thiện rõ, bớt nợ, có điều kiện lo cho con cái hơn. Giảm nghèo gắn với bảo vệ môi trường mới là phát triển bền vững”, bà Dung nói.

Thu nhập ổn định, con trẻ có tương lai

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Tấn Vàng - chủ điểm “Người Giữ Rừng” - cho biết, mô hình hướng tới mục tiêu kép: vừa bảo vệ rừng ngập mặn, vừa tạo sinh kế bền vững, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị thiên nhiên. Những kết quả hiện nay, từ thu nhập gia tăng, rừng được gìn giữ tốt hơn đến việc hình thành các tuyến du lịch liên kết, cho thấy hướng đi phù hợp điều kiện thực tế và mang lại hiệu quả rõ rệt cho người dân địa phương.

Qua nhiều lần quan sát thực địa, phóng viên nhận thấy người dân thay đổi rõ rệt: chủ động trồng cây, chăm sóc thủy sản, hướng dẫn khách tham quan và giới thiệu mô hình cho các đoàn học sinh, góp phần lan tỏa mạnh mẽ tinh thần bảo vệ rừng. “Chúng tôi tiếp tục nâng chất quản lý, mở rộng kết nối với các vườn cây ăn trái và các điểm du lịch lân cận, nhằm tạo thêm việc làm, nâng thu nhập và lan tỏa giá trị bền vững của rừng ngập mặn”, ông Vàng chia sẻ.

Không chỉ tăng thu nhập, mô hình còn tác động trực tiếp đến từng gia đình. Ông Nguyễn Minh Phúc cho biết, trước đây gia đình ông sống bấp bênh nhờ nuôi tôm, thu nhập thất thường, khó lo cho con cái theo học đại học. Từ khi tham gia tuyến du lịch liên kết, ông Phúc có thêm nguồn thu từ hướng dẫn khách, bán thủy sản và dịch vụ trải nghiệm. “Nhờ khoản thu nhập ổn định, con gái theo học đại học tại TP.HCM, điều trước đây gần như không dám nghĩ tới”, ông Phúc chia sẻ.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Thu - từng là hộ khó khăn của xã - kể rằng nhờ liên kết với điểm “Người Giữ Rừng”, gia đình bà thoát cảnh thiếu trước hụt sau. Bà tham gia phục vụ khách, chèo xuồng, giới thiệu rừng và phụ bán đặc sản địa phương. “Thu nhập đều đặn giúp tôi trả nợ, sửa sang lại nhà cũ và lo cho hai con đi học đầy đủ hơn. Quan trọng là sống gần rừng nhưng không còn nghèo như trước”, bà Thu bộc bạch.

Theo quan sát của phóng viên, những câu chuyện như ông Phúc hay bà Thu không còn là cá biệt. Nhiều hộ nhờ mô hình mà tích lũy được tài sản, nuôi con ăn học, cải thiện nhà cửa và tự tin hơn trong phát triển sinh kế lâu dài gắn với rừng. Những tác động ấy vượt xa một mô hình du lịch thông thường, vừa giúp bảo vệ thiên nhiên, vừa cải thiện đời sống người dân và mở ra hướng phát triển bền vững cho cộng đồng địa phương.

Giá trị lan tỏa trong cộng đồng

Trao đổi với chúng tôi, bà Nguyễn Thị Ngọc Dung - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Vĩnh Long - cho biết, điểm “Người Giữ Rừng” Thạnh Phước là mô hình điển hình, vừa góp phần bảo vệ rừng ngập mặn, vừa kết nối du lịch trải nghiệm, tạo thêm việc làm và nâng cao thu nhập cho nhiều hộ dân. Sở sẽ tiếp tục hướng dẫn kỹ năng quản lý du lịch cộng đồng, khai thác sản phẩm từ rừng, tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho du khách và quảng bá điểm đến, đồng thời khuyến khích cộng đồng tham gia du lịch kết hợp khai thác bền vững.

Theo bà Dung, việc liên kết các điểm tạo thành tuyến trải nghiệm thống nhất, thuận tiện cho du khách, nâng giá trị kinh tế và bảo vệ môi trường lâu dài, đồng thời giúp phụ nữ, thanh niên và hộ nghèo có việc làm ổn định, cải thiện đời sống và nâng cao thu nhập. Mô hình còn gắn với giáo dục môi trường, hướng dẫn học sinh, du khách hiểu rõ giá trị của rừng, nâng cao ý thức cộng đồng trong bảo vệ thiên nhiên, đồng thời giúp người dân học kỹ năng quản lý du lịch, tiếp thị sản phẩm, tổ chức trò chơi trải nghiệm cho khách.

Nhờ đó, người dân không chỉ có thu nhập ổn định mà còn phát triển sinh kế lâu dài gắn với rừng, cải thiện nhà cửa, nuôi con ăn học và thoát nghèo. Mô hình tạo hiệu ứng lan tỏa, nâng cao vai trò cộng đồng trong bảo vệ rừng và phát triển kinh tế bền vững.

Với những giá trị mang lại, điểm rừng ngập mặn Thạnh Phước trở thành điển hình liên kết cộng đồng, khai thác sản phẩm bền vững, kết hợp nuôi thủy sản, trồng cây ăn quả, nâng thu nhập và cải thiện đời sống. Bảo vệ môi trường, phát triển du lịch cộng đồng và nâng cao thu nhập người dân được thực hiện đồng thời. Mô hình đã chứng minh hướng đi bền vững, nhân rộng, xây dựng Vĩnh Long xanh, giàu, phát triển đồng đều, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, tạo cơ hội việc làm cho cộng đồng và giữ cân bằng sinh thái lâu dài.