Phát triển Vùng Thủ đô hiện đại và bền vững

Còn thiếu cơ chế điều phối, chức năng vùng lõi

Hà Nội đang dần định hình trở thành một trung tâm gắn kết, tăng cường giao lưu, kết nối với các tỉnh, thành phố trong Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, các địa phương trong cả nước cũng như với các thủ đô, thành phố trong khu vực và trên thế giới.

Số liệu thống kê cho thấy, Hà Nội đã đạt những kết quả ấn tượng trong nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội, phần nào phản ánh vai trò đầu tàu dẫn dắt của Vùng Thủ đô nói riêng và cả nước nói chung.

Theo đó, Hà Nội đã tăng cường hợp tác và kết nối, ký kết các văn bản hợp tác toàn diện với 44/63 tỉnh thành; Xây dựng các chương trình hợp tác, tổ chức các sự kiện nhằm kết nối hoạt động sản xuất, tiêu thụ giữa các địa phương; Hỗ trợ kết nối quảng bá thương hiệu sản phẩm, sản phẩm OCOP các địa phương tại thị trường Hà Nội… Thành phố còn đẩy mạnh hợp tác với các Trung tâm khuyến công, tiết kiệm năng lượng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nhằm thúc đẩy các hoạt động kết nối giao thương các mặt hàng thủ công mỹ nghệ, công nghiệp nông thôn, các sản phẩm tiết kiệm năng lượng, sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ.

Về lĩnh vực xúc tiến đầu tư, Hà Nội đã tổ chức các Festival, hội chợ xúc tiến thương mại, hội nghị xúc tiến đầu tư. Thành phố cũng hỗ trợ cung cấp thông tin, giới thiệu các doanh nghiệp, đơn vị đến tìm hiểu vị trí kêu gọi đầu tư, xây dựng hạ tầng thương mại tại các tỉnh, thành phố, tạo điều kiện thuận lợi để các tỉnh, thành phố tham gia.

Trong lĩnh vực du lịch và văn hóa, thành phố chú trọng hợp tác với các cơ quan quản lý du lịch các tỉnh, thành phố tăng cường trao đổi thông tin tình hình hoạt động trong quản lý Nhà nước lĩnh vực du lịch, trong xây dựng cơ chế chính sách khuyến khích phát triển du lịch. UBND TP Hà Nội cũng lên kế hoạch hợp tác với các địa phương trên lĩnh vực văn hóa, thể thao; Giáo dục và đào tạo; Y tế; Thông tin và truyền thông; Nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; Xây dựng, quản lý đô thị; Bảo vệ môi trường; Công nghệ thông tin và chuyển đổi số; Giao thông vận tải; Hỗ trợ việc làm, đảm bảo an sinh xã hội giữa các địa phương.

Hạ tầng giao thông được xem là điều kiện để thúc đẩy sự kết nối giữa Hà Nội với các địa phương khác và đã có những sự bứt phá về chất và lượng trong thời gian qua, tiêu biểu như các tuyến đường bộ cao tốc cửa ngõ: Láng - Hòa Lạc, Pháp Vân - Cầu Giẽ; Hà Nội - Bắc Giang - Lạng Sơn; Hà Nội - Thái Nguyên; Hà Nội - Hải Phòng, Nội Bài - Lào Cai; Nội Bài - Nhật Tân; Cụm công trình cầu Nhật Tân, đường Võ Nguyên Giáp và nhà ga T2 Cảng hàng không quốc tế Nội Bài.

Đồng thời, việc xây dựng đề án Vành đai 4 thể hiện quyết tâm của Hà Nội trong việc tăng cường liên kết vùng, đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc đô thị, đồng thời giúp phát triển hành lang kinh tế, từ đó giúp các địa phương có thể thu hút vốn đầu tư nhờ sự thuận tiện trong giao thông.

Bên cạnh những điểm sáng thể hiện được vai trò dẫn dắt và kết nối của Thủ đô Hà Nội trong các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội, vẫn còn nhiều điểm nghẽn đang tồn tại, cần được tháo gỡ để Thủ đô Hà Nội thực sự phát huy được vai trò dẫn dắt và kết nối của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ nói riêng và cả nước nói chung.

Tăng trưởng của Hà Nội, đặc biệt là với nền kinh tế hiện đại như kinh tế số còn chậm so với tiềm năng. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại còn nhiều hạn chế. Các hoạt động thương mại và đầu tư ở trong nước và quốc tế chưa thể hiện được vai trò dẫn dắt và kết nối của Thủ đô trong vùng và cả nước.

Nhiều hạn chế về phát triển cơ sở hạ tầng, quy hoạch và phát triển đô thị, quy hoạch và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, các vấn đề về xã hội và môi trường ngày càng bộc lộ rõ nét. Việc thiếu cơ chế điều phối, phân định chức năng, vai trò của vùng lõi và vùng ngoại vi trong quy hoạch Vùng Thủ đô khiến cho có sự cạnh tranh thay vì hợp tác giữa các địa phương trong việc thu hút vốn đầu tư cũng như nguồn lực, thậm chí khiến một số địa phương có dấu hiệu chững lại, mất động lực phát triển.

Những hạn chế này đã làm cho vai trò của Thủ đô Hà Nội chưa được phát huy tương ứng với tiềm năng để hướng tới mục tiêu phát triển Vùng Thủ đô ngang tầm với thủ đô các nước phát triển trong khu vực được đề ra trong Quyết định số 700/QĐ-TTg phê duyệt nhiệm vụ điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.

Xây dựng cơ quan điều phối quy hoạch Vùng

Theo PGS.TS Bùi Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Hiệu trưởng trường Đại học Ngoại thương, việc quy hoạch và phát triển của thành phố Hà Nội không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với Thủ đô mà còn có vai trò trụ cột đối với sự phát triển của Vùng Thủ đô với tư cách là một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của vùng và của cả nước.

Ông cho rằng, cần phải xây dựng một cơ quan điều phối quy hoạch và phát triển chung cho Vùng Thủ đô. Cơ quan này phải giải quyết được bài toán cạnh tranh và hợp tác giữa thành phố Hà Nội với các địa phương khác trong Vùng Thủ đô về nguồn lực phát triển, vị thế phát triển, tác động lan tỏa của sự phát triển trong một chỉnh thể thống nhất và phải được quản lý bởi đội ngũ lãnh đạo có khả năng thực thi quyền lực.

"Thành phố Hà Nội cần tiên phong đề xuất, xây dựng và hình thành cơ quan điều phối này trên cơ sở sự hợp tác của các địa phương trong Vùng Thủ đô"- PGS.TS Bùi Anh Tuấn đề xuất.

Cũng theo PGS.TS Bùi Anh Tuấn, việc quy hoạch và xây dựng không gian, các hành lang, vành đai phát triển, trục động lực cho phát triển của thành phố Hà Nội nói riêng và Vùng Thủ đô nói chung cần phải được triển khai dựa trên các nghiên cứu, các phân tích, đánh giá, căn cứ khoa học đầy đủ về thế mạnh của thành phố Hà Nội trong sự tương quan so sánh với thế mạnh của các địa phương khác trong Vùng Thủ đô.

Khi đó bài toán về tăng trưởng và phát triển của thành phố Hà Nội được giải quyết một cách tối ưu trong mối quan hệ với quy mô và tốc độ tăng trưởng và phát triển của các địa phương khác trong Vùng Thủ đô sao cho các nguồn lực được di chuyển tới những địa phương, ngành nghề mà ở đó được sử dụng một cách hiệu quả nhất trong điều kiện cạnh tranh và tính kinh tế quy mô có vai trò quan trọng.

PGS.TS Bùi Anh Tuấn cũng cho rằng, cần tập trung phát triển cơ sở hạ tầng bao gồm giao thông vận tải, hạ tầng điện… để Thủ đô Hà Nội trở thành một thành phố thông minh, có hiệu quả cao đối với các hoạt động đầu tư, thương mại và du lịch. Đồng thời, thúc đẩy phát triển hạ tầng số làm nền tảng cho sự phát triển nền kinh tế số và làm động lực phát triển và hợp tác của các vùng kinh tế quanh khu vực; Đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư dựa trên thế mạnh của thành phố Hà Nội và sự phân công lao động trong Vùng Thủ đô; Tập trung mọi nguồn lực để xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu phục vụ thu hút đầu tư, đặc biệt phát triển các ngành công nghiệp không khói. Tiếp tục quan tâm đầu tư hạ tầng giao thông, theo hướng đồng bộ, hiện đại; Trọng tâm là các tuyến đường tạo không gian phát triển mới.

"Cần xác định rõ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo phải trở thành động lực chính để phát huy vai trò dẫn dắt và kết nối của thành phố Hà Nội nhằm phát triển Vùng Thủ đô hiện đại và bền vững"- PGS.TS Bùi Anh Tuấn nói.