Chuyển đổi số thúc đẩy phát triển nước sạch nông thôn bền vững

Trong tiến trình xây dựng nông thôn văn minh, nước sạch và môi trường sạch luôn giữ vai trò then chốt. Đây không chỉ là nhu cầu thiết yếu của đời sống con người mà còn là nền tảng bảo đảm sức khỏe, an toàn sản xuất và phát triển nông nghiệp bền vững.

Tại diễn đàn “Vai trò của nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn trong phát triển nông nghiệp bền vững, xây dựng nông thôn văn minh” diễn ra ngày 16.10 tại TPHCM, ông Giáp Mai Thùy - Phó Trưởng phòng Quản lý Nước sạch nông thôn (Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), cho biết: “Công tác cấp nước sạch nông thôn thời gian qua đã góp phần quan trọng giúp đạt chỉ tiêu trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới (2021-2025)”.

Hiện cả nước có khoảng 68% hộ dân nông thôn được sử dụng nước đạt quy chuẩn, trong đó 60% sử dụng nước từ công trình cấp nước tập trung và 8% từ hệ thống cấp nước hộ gia đình. Tuy nhiên, nguồn lực đầu tư còn hạn chế. Giai đoạn 2020-2024, tổng vốn cho chương trình đạt khoảng 13.400 tỉ đồng, trong khi nhu cầu giai đoạn 2021-2025 ước tính cần 29.200 tỉ đồng, thiếu gần 16.000 tỉ đồng.

Để khắc phục, ông Thùy kiến nghị hoàn thiện cơ chế, chính sách và ưu tiên đầu tư xây dựng các công trình cấp nước quy mô lớn, hiện đại, đặc biệt tại vùng khan hiếm nước, vùng sâu, vùng xa và hải đảo. Cùng với đó, các địa phương cần rà soát, điều chỉnh giá nước phù hợp, hướng dẫn người dân thu, trữ nước an toàn tại hộ gia đình.

Một điểm sáng đáng chú ý là ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý cấp nước. Theo ông Châu Văn Tùng - Phó Giám đốc Trung tâm Nước sạch nông thôn tỉnh Vĩnh Long, đây không chỉ là ứng dụng công nghệ mà còn là “hành trình đổi mới tư duy, tối ưu vận hành và nâng cao chất lượng dịch vụ”.

Tại Vĩnh Long, trung tâm đã đầu tư hệ thống giám sát, quan trắc chất lượng nước, điều khiển tự động hệ thống bơm điện và áp dụng công nghệ IoT để theo dõi áp lực, độ đục nước theo thời gian thực. Đồng thời, phần mềm quản lý khách hàng giúp rút ngắn quy trình xử lý thông tin, tăng tính minh bạch và hiệu quả.

Theo ông Lương Văn Anh - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, việc phát triển nước sạch nông thôn gắn với chuyển đổi số là giải pháp then chốt để hướng tới mục tiêu “nông thôn mới thông minh - nông thôn đáng sống”. “Ứng dụng công nghệ số trong quản lý, giám sát và vận hành hệ thống cấp nước giúp nâng cao hiệu quả đầu tư, đảm bảo công bằng trong tiếp cận nước sạch và bảo vệ tài nguyên nước” - ông nhấn mạnh.

Nhờ những nỗ lực trên, đến nay, cả nước có 6.084/7.669 xã (79,3%) đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó hơn 2.500 xã đạt chuẩn nâng cao và 743 xã kiểu mẫu - một phần nhờ công tác nước sạch được đẩy mạnh.

Theo Chiến lược quốc gia, đến năm 2030, 80% hộ nông thôn được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn, tất cả các đơn vị cấp nước hoạt động hiệu quả, và tình trạng thiếu nước sinh hoạt ở khu vực khó khăn được giải quyết dứt điểm. Đến năm 2045, mục tiêu là 100% người dân nông thôn được sử dụng nước sạch, góp phần xây dựng nền nông nghiệp bền vững và nông thôn văn minh, hiện đại.