Bùng nổ drone nông nghiệp, lợi nhiều, rủi ro cao

Tăng số lượng trên từng cây số

Vài năm gần đây, tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBCSL), nhất là các tỉnh có thế mạnh về trồng lúa, như Kiên Giang, An Giang, Đồng Tháp… hình ảnh ruộng lúa có drone nông nghiệp không còn xa lạ, thậm chí đã trở nên quen thuộc với cả những lão nông tri điền.

Những ngày cuối tháng 2.2025, đi dọc Quốc lộ N2 (xã Mỹ Đông, huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp), chúng tôi tận mắt nhận ra sự bùng nổ của drone. Drone được dùng để phun thuốc, drone tham gia bón phân và cả sạ giống. Thậm chí có thời điểm, nhiều thửa ruộng cạnh nhau sử dụng 2 - 3 cơ sở cung cấp dịch vụ drone... Trong đó phần lớn những chủ dịch vụ xuất thân từ nông dân.

Điển hình là trường hợp anh Bùi Tấn Hậu (xã Mỹ Đông, huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp). Là người trực tiếp chăm sóc hơn 10ha lúa của gia đình, sau nhiều lần đỏ mắt tìm nhân công phun thuốc, bón phân... hơn 3 năm trước anh Hậu mạnh dạn đầu tư hơn 500 triệu đồng sắm drone như giải pháp thay thế.

Lúc đầu chỉ phục vụ đất lúa nhà, nhưng sau khi thấy được hiệu quả, vài người gần nhà đề nghị anh phun thuê. Tiếng lành đồn xa, công việc lớn dần và chỉ sau 1 năm làm nghề “phi công” cho cây lúa, anh thu hồi được vốn và đến nay, chiếc máy vẫn còn “dùng khá ngon”.

"Nếu hoạt động ổn định, bình quân thu nhập của 1 drone cao hơn nông dân trồng 3ha lúa", anh Hậu thật lòng. Được đà, anh Hậu mua thêm “con máy” thứ 2 để mở rộng địa bàn và có máy để thay thế khi có sự cố. Thế hệ mới, tính năng vượt trội nên chưa đầy một năm đã thu hồi vốn.

Thấy anh Hậu ăn nên làm ra với drone, nhiều người làm theo. Chỉ tính trong xóm anh Hậu sinh sống, chỉ sau hơn 2 năm (2022-2025), số lượng drone đã tăng gấp đôi (từ 15 lên 30).

Ông Nguyễn Văn Vũ Minh - Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Đồng Tháp - cho hay, đến thời điểm này, tỉnh có gần 300 drone nông nghiệp đang hoạt động. Con số này chưa tính đến những vùng cao điểm, nơi giáp ranh với các tỉnh khác, cũng như các địa phương và đội bay dịch vụ.

Trong khi đó, tại tỉnh Kiên Giang - địa phương có sản lượng lúa cao nhất cả nước, cũng đang sở hữu gần 700 drone nông nghiệp.

“Drone mang lại nhiều hiệu quả và trước hết là hóa giải kịp thời, hữu hiệu nạn khan hiếm lao động mùa vụ ở nông thôn hiện nay. Năng suất hoạt động của drone khá cao, nhanh và có nhiều yếu tố chuẩn xác so với lao động chân tay nên sẽ tiếp tục tăng trưởng nhanh”, ông Minh nói.

Hiệu quả cao

Không thể phủ nhận rằng, drone nông nghiệp mang lại rất nhiều lợi ích trong sản xuất lúa gạo ở ĐBSCL, nhất là trong bối cảnh nhiều lao động trong khu vực rời quê đi thành phố làm việc.

Ông Lê Quốc Trung - Giám đốc Hợp tác xã "Nông nghiệp số" tỉnh Đồng Tháp - nhìn nhận, từ năm 2018, nhân công trẻ hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, nhất là công đoạn phun thuốc, bón phân giảm đáng kể bởi công việc tốn nhiều công sức và độc hại. Đến giai đoạn xuống giống, tình trạng này trở nên trầm trọng hơn.

“Drone nông nghiệp xuất hiện đã giải bài toán nhân sự, nhất là quản lý dịch hại. Hơn hết, đây là bước đệm để số hóa, chuẩn hóa quy trình nông nghiệp, đưa ra chỉ số, quyết định chính xác nhất nhằm tạo ra sản phẩm lúa gạo có chất lượng theo tiêu chuẩn. Drone nói riêng và các thiết bị tiên tiến phát triển tại ĐBSCL đã hình thành lại lực lượng trẻ, có chuyên môn, nhiệt huyết, đam mê, chịu tìm hiểu công nghệ, cung cấp ngược lại dịch vụ chuyên nghiệp, giúp bà con bớt gánh nặng”, ông Trung nói thêm.

Thạc sĩ Nguyễn Phước Tuyên - Nguyên Giám Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đồng Tháp - phân tích, một trong những nguyên nhân khiến drone trở thành phong trào trong sản xuất nông nghiệp là biến mọi thứ trở nên nhẹ nhàng: thao tác đơn giản, nông dân không sợ tiếp xúc gần với thuốc, chi phí khá tốt nhưng mang lại hiệu quả cao hơn trong quản lý dịch bệnh.

Kì thực, khi chúng tôi thực hiện khảo sát tại khu vực ĐBSCL, đa số bà con đều dành lời khen ngợi cho drone. Đơn cử lão nông Nguyễn Minh Tuân (ấp 4, xã Mỹ Đông, huyện Tháp Mười, Đồng Tháp) làm được 4,5ha lúa nhưng 3 năm nay cũng chuyển sang thuê drone phun thuốc. “Chi phí phải chăng nhưng hơn hết là đỡ cho sức khỏe của mình, nhanh, gọn, lẹ và còn có thể tranh thủ được trời mưa”, ông Tuân khen ngợi.

Nhưng rủi ro lớn...

Mặc dù mang lại hiệu quả, nhưng với việc phát triển với tốc độ phi mã như hiện nay, drone nông nghiệp cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường mà câu chuyện xảy ra vào cuối tháng 11.2024 ở huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang là hồi chuông báo động.

Trong lúc đi đường, người đàn ông ở xã Mỹ Hiệp Sơn (Hòn Đất) đã bị drone phun thuốc va chạm. Sau cú va chạm, người đàn ông bị thương nặng do bị cánh quạt chém vào đầu và cổ. Mặc dù được đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh An Giang, nhưng do vết thương quá nặng, đến ngày 21.11.2024 người đàn ông là lao động chính của gia đình đã tử vong.

Phía huyện Hòn Đất thông tin, sự cố xảy ra là điều đáng tiếc không ai mong muốn. Sau sự việc này, huyện có kiểm tra rà soát chỉ đạo các cơ quan chức năng, đặc biệt là Ban Chỉ huy quân sự (CHQS) huyện có chỉ đạo Ban CHQS các xã, thị trấn.

Địa phương nhìn nhận, kỹ năng quản lý về drone ở cấp xã chưa đảm bảo. Hướng tới huyện đề xuất Ban CHQS huyện sẽ có đề xuất về Bộ CHQS tỉnh để có hướng dẫn kỹ hơn về việc quản lý, sử dụng.

“Việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất đang được thúc đẩy, đó là chủ trương chung tuy nhiên cần quản lý chặt chẽ hơn. Đặc biệt Hòn Đất lại là huyện có diện tích nông nghiệp lớn của tỉnh nên việc ứng dụng, sử dụng máy bay này rất nhiều. Các đơn vị liên quan cần phải rà soát chặt chẽ lại để quản lý hiệu quả hơn, tránh sự việc đáng tiếc xảy ra”, một lãnh đạo huyện này nói.

Tháng 2.2025, phóng viên Báo Lao Động đến UBND xã Mỹ Hiệp Sơn, huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang để nắm thêm tình hình vụ việc. Theo nguồn tin, đây là vụ án khá nghiêm trọng, hiện công an đã khởi tố….

Điều này đặt ra vấn đề lớn trong quản lý drone nông nghiệp, chưa kể nhiều người bất chấp làm lợi từ dịch vụ nông nghiệp.