Tìm kế mưu sinh, nhiều lao động nghèo rơi vào cạm bẫy vượt biên

Thủ đoạn lừa đảo đưa người dân vượt biên

Công an tỉnh Hưng Yên vừa cảnh báo về thủ đoạn lừa đảo “việc làm thêm dịp cuối năm” trên không gian mạng.

Theo đó, lợi dụng nhu cầu tìm việc làm thời vụ, với số lượng việc làm thêm dịp Tết tăng cao, các đối tượng xấu tăng cường sử dụng các tài khoản mạng xã hội đăng tải các bài viết tuyên truyền, lôi kéo người dân “đi làm ngay, không cần hồ sơ”.

Theo lực lượng chức năng, thủ đoạn lừa đảo này được thực hiện với mục đích chiếm đoạt tài sản người dân, thậm chí là lừa đảo vượt biên nước ngoài cưỡng ép lao động hoặc trở thành nạn nhân của tội phạm mua bán người.

Về phương thức, thủ đoạn, các đối tượng tạo lập các trang mạng, tài khoản mạng xã hội “ảo” có giao diện như công ty thật. Thậm chí, chúng còn giả mạo giấy tờ, con dấu để tạo lòng tin.

Các đối tượng đăng tải các bài viết trên mạng xã hội Facebook, Zalo, TikTok… với nội dung tìm kiếm người lao động. Các bài đăng này lồng ghép với video, hình ảnh công việc thật hoặc do AI sản xuất với các tiêu đề hấp dẫn như “làm việc nhẹ nhàng, thu nhập 18-20 triệu đồng/tháng”, “không cần kinh nghiệm”, “bao ăn ở, đi làm ngay”… để thu hút.

Nếu người dân liên hệ, các đối tượng sẽ tư vấn, hứa hẹn công việc thuận lợi và yêu cầu chuyển khoản đặt cọc một số tiền nhất định. Chúng cũng có thể yêu cầu trả phí dịch vụ trước khi giới thiệu việc làm, nhưng thực chất nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản của người dân.

Ngoài ra, các đối tượng xấu còn nhắm đến thủ đoạn lôi kéo, dụ dỗ người lao động đi làm ăn xa sẽ có thu nhập cao. Tuy nhiên, đây thực chất là thủ đoạn lừa đảo đưa người dân vượt biên ra nước ngoài để ép buộc, cưỡng bức lao động hoặc trở thành nạn nhân của tội phạm mua bán người.

Công an tỉnh Hưng Yên nhấn mạnh, các đối tượng thường nhắm đến những người nhẹ dạ, thiếu hiểu biết pháp luật, mong muốn có việc làm nhanh dịp cuối năm. Nếu không đề phòng, cảnh giác, người dân rất dễ tin tưởng vào những lời tư vấn, môi giới đó mà trở thành nạn nhân của các đối tượng xấu.

Về dấu hiệu nhận biết, Công an chỉ ra, các tài khoản mạng xã hội được sử dụng để lừa đảo thường mới đăng ký, số lượng bạn bè, người theo dõi ít, bài viết có ít lượt bình luận.

Với thủ đoạn này, các đối tượng thường yêu cầu người lao động đóng tiền môi giới ngay lập tức hoặc trước khi giới thiệu cụ thể việc làm mà không có hợp đồng rõ ràng, không có biên lai, hoặc thiếu thông tin về công việc, chủ sử dụng lao động.

Bên cạnh đó, quá trình tư vấn được thực hiện sơ sài, không cung cấp đầy đủ thông tin về công việc, chủ sử dụng lao động, mức lương, thưởng.

Một dấu hiệu khác là các đối tượng môi giới hoạt động chui, không có giấy phép kinh doanh hoặc giấy phép tư vấn dịch vụ việc làm do cơ quan có thẩm quyền cấp, không ghi địa chỉ cụ thể.

Nguyên nhân chính dẫn tới mua bán người và ép buộc phạm tội

Theo bà Mitsue Pembroke - Quyền Trưởng đại diện Phái đoàn Tổ chức di cư quốc tế (IOM) tại Việt Nam, Việt Nam tiếp tục nằm trong nhóm những quốc gia có số lượng người di cư quốc tế lớn nhất theo số liệu của UNDESA, đồng thời là một trong ba nước nhận kiều hối lớn nhất khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong năm 2024.

Lượng kiều hối khoảng 16 tỉ USD mỗi năm không chỉ vượt xa nguồn hỗ trợ phát triển chính thức mà còn trực tiếp đóng góp cho giáo dục, y tế, an ninh lương thực và tăng trưởng kinh tế tại nhiều địa phương.

Theo IOM, di cư lao động vì vậy không chỉ là dòng dịch chuyển nhân khẩu mà còn là nhu cầu phát triển, gắn chặt với việc thực hiện các mục tiêu của Chương trình Nghị sự 2030, đặc biệt ở những nội dung giảm nghèo, việc làm bền vững và giảm bất bình đẳng.

Đại diện tổ chức này cho biết báo cáo Di cư Châu Á - Thái Bình Dương năm 2025 của IOM ghi nhận một số xu hướng đáng chú ý, trong đó lừa đảo trực tuyến đang trở thành nguyên nhân chính dẫn tới mua bán người và ép buộc phạm tội trong khu vực, bao gồm cả Việt Nam.

Tỉ lệ nạn nhân có nguồn gốc từ châu Á - Thái Bình Dương chiếm đa số và số trường hợp được hỗ trợ sau giải cứu đã tăng gấp nhiều lần trong vài năm gần đây.

IOM lưu ý rằng phần lớn hoạt động buôn người bắt nguồn từ Myanmar và Campuchia, trong khi các tuyến khai thác đã mở rộng sang cả châu Phi và Nam Mỹ.

Thanh niên Việt Nam có nhu cầu cải thiện thu nhập khi tìm kiếm việc làm ở nước ngoài ngày càng bị các đối tượng lợi dụng thông qua các hình thức tuyển dụng trực tuyến, đánh trúng tâm lý kỳ vọng và khó khăn của người tìm việc.

Từ thực tiễn này, đại diện IOM nhấn mạnh vai trò của việc nâng cao nhận thức và tăng cường bảo vệ người lao động trong suốt quá trình di cư.

Bên cạnh nỗ lực của Bộ Công an trong phòng chống lừa đảo trực tuyến và mua bán người, IOM cho rằng Bộ Nội vụ cùng các đơn vị trực thuộc cần đẩy mạnh cung cấp thông tin về các kênh việc làm đáng tin cậy trong và ngoài nước thông qua hệ thống dịch vụ việc làm.

Công tác bảo vệ người lao động, theo IOM, chỉ có thể đạt hiệu quả khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành chủ chốt, bao gồm Bộ Nội vụ, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao cùng các tổ chức quốc tế và xã hội dân sự.

Nhóm lao động yếu thế được tiếp cận chính sách

Theo Phó Cục trưởng Cục Việc làm Nguyễn Thị Quyên, trong năm 2025, dưới sự chỉ đạo sát sao của Đảng, Chính phủ, Bộ trưởng và lãnh đạo Bộ Nội vụ, Cục Việc làm đã tham mưu trình Chính phủ để trình Quốc hội xem xét thông qua Luật Việc làm (sửa đổi).

Luật đã được Quốc hội ban hành ngày 16.6.2025, đánh dấu bước điều chỉnh toàn diện, bổ sung nhiều chính sách mới nhằm hoàn thiện thị trường lao động và tạo hệ sinh thái chính sách ưu việt hơn cho người lao động và doanh nghiệp.

Luật Việc làm mới tập trung vào nhiều nhóm chính sách quan trọng. Trước hết là việc điều chỉnh phạm vi và mở rộng đối tượng thụ hưởng, nhằm bảo đảm ngày càng nhiều nhóm lao động - đặc biệt những nhóm yếu thế được tiếp cận chính sách.

Kèm theo đó là các cơ chế hỗ trợ tạo việc làm, duy trì việc làm, mở rộng chính sách thông qua đa dạng các kênh tiếp cận, nâng cao hiệu quả của sàn giao dịch việc làm trong nước và các hoạt động đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

Về phát triển thị trường lao động, bà Quyên cho biết Cục đang triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu thị trường lao động thống nhất, bảo đảm liên thông giữa các cơ quan, hướng tới quản lý đồng bộ và minh bạch.

Việc chuyển đổi giao dịch sang môi trường số được xác định là trọng tâm trong giai đoạn tới, góp phần hiện đại hóa quản lý nhà nước về lao động và việc làm.

Từ nền tảng hợp tác nhiều năm với các tổ chức quốc tế, Phó Cục trưởng Nguyễn Thị Quyên đề xuất ba nội dung ưu tiên cần tiếp tục trong thời gian tới.

Một là phối hợp với các tổ chức Hàn Quốc nhằm nâng cao năng lực hệ thống trung tâm dịch vụ việc làm (trước đây là hệ thống việc làm công), đặc biệt trong công tác thu thập và báo cáo dữ liệu thị trường lao động, bảo đảm tương thích với hệ thống dữ liệu quốc gia.

Hai là hỗ trợ kỹ thuật để xây dựng, củng cố các tổ chức đào tạo.

Ba là tăng cường hợp tác trong lĩnh vực an toàn, vệ sinh lao động, nhằm bảo đảm môi trường làm việc an toàn cho người lao động và đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường lao động trong bối cảnh mới.