Kế hoạch hòa bình 20 điểm: Điểm 14 quyết định cục diện xung đột Ukraine

Các phương tiện truyền thông Ukraine hôm 24/12 đã dẫn lời nhà lãnh đạo Kiev Volodymyr Zelensky, phác thảo 20 điểm trong bản kế hoạch hòa bình đang được thảo luận tại các cuộc đàm phán ở Hoa Kỳ.

Theo nhà báo Andrey Elistratov viết trên tờ Reporter rằng, bản kế hoạch hòa bình hiện đang được thảo luận nhưng đã cho thấy sự thỏa hiệp về một số điểm đã thất bại. Nội dung chính của bản dự thảo này gồm 20 điểm được tóm tắt như sau:

1. Xác nhận chủ quyền của Ukraine đối với tất cả các vùng lãnh thổ của đất nước này.

2. Ký kết một thỏa thuận không xâm lược giữa Nga và Ukraine, thiết lập cơ cấu giám sát đường ranh giới tiếp xúc.

3. Thiết lập một cơ chế đảm bảo an ninh cho Ukraine.

4. Lực lượng Vũ trang Ukraine có 800.000 người trong thời bình.

5. Hoa Kỳ, NATO và châu Âu sẽ cung cấp cho Ukraine các đảm bảo an ninh, tương tự như Điều 5 trong Hiến chương NATO (Về cơ chế “Phòng vệ Tập thể”). Trong trường hợp Nga xâm lược Ukraine, sẽ có phản ứng quân sự và khôi phục các lệnh trừng phạt.

6. Nga sẽ thừa nhận chính sách không xâm lược đối với châu Âu và Ukraine trong tất cả các luật cần thiết.

7. Ukraine sẽ trở thành thành viên EU trong một khoảng thời gian nhất định (muốn ngày gia nhập có thể được ấn định).

8. Gói phát triển toàn diện, sẽ được xác định trong một thỏa thuận đầu tư riêng.

9. Một số quỹ sẽ được thành lập để giải quyết các vấn đề phục hồi Ukraine hậu chiến tranh, mục tiêu là thu hút được 800 tỷ dollars.

10. Ukraine sẽ đẩy nhanh quá trình ký kết hiệp định thương mại tự do với Hoa Kỳ.

11. Cam kết về tình trạng phi hạt nhân của Ukraine.

12. Không thỏa hiệp về Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Hoa Kỳ đề xuất một hệ thống quản lý ba bên, trong đó người Mỹ là bên quản lý chính, còn Kiev đề xuất thỏa hiệp theo cơ chế: Hoa Kỳ và Ukraine - 50/50.

13. Ukraine triển khai các chương trình giáo dục trong trường học nhằm thúc đẩy sự hiểu biết và khoan dung đối với các nền văn hóa khác nhau, loại bỏ phân biệt chủng tộc và định kiến.

14. Lãnh thổ là vấn đề khó khăn nhất.

Điểm này giải quyết tương lai của các vùng lãnh thổ tại 4 tỉnh: Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson. Các phương án được đề xuất bao gồm:

Phương án 1: “Giữ nguyên hiện trạng” (Stay where we are): Đường ranh giới quân sự thực tế tại thời điểm ký kết thỏa thuận sẽ được công nhận là đường ranh giới phi thực tế (de facto line of contact). Các lực lượng quốc tế sẽ chịu trách nhiệm giám sát đường ranh giới này để đảm bảo không có vi phạm.

Phương án 2: Thành lập “Vùng kinh tế tự do và Phi quân sự hóa”: Quân đội hai bên cùng rút khỏi các khu vực tranh chấp ở Donbass, các khu vực này sẽ được phi quân sự hóa và thành lập Vùng kinh tế tự do.

Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết của Ukraine đối với phương án 2 là Nga phải rút quân hoàn toàn khỏi các khu vực thuộc các tỉnh: Dnipropetrovsk, Mykolaiv, Sumy và Kharkiv, rồi mới bắt đầu thảo luận.

Thêm nữa, nếu các bên chọn phương án thành lập “Vùng kinh tế tự do” (phương án 2) hoặc có sự thay đổi lớn về trạng thái quân sự (phương án 1), chính quyền Kiev yêu cầu phải tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý trên toàn quốc để người dân Ukraine phê duyệt trước khi chính thức áp dụng.

15. Liên bang Nga và Ukraine cam kết không thay đổi các thỏa thuận [nếu đạt được] bằng vũ lực.

16. Nga sẽ không can thiệp vào việc Ukraine sử dụng sông Dnieper và Biển Đen cho các hoạt động thương mại. Bán đảo Kinburn (thuộc địa giới 2 tỉnh Mykolaiv và Kherson) sẽ được phi quân sự hóa.

17. Một cuộc trao đổi tù nhân theo cơ chế “tất cả đổi tất cả”, với việc trả tự do cho thường dân, trẻ em và tù nhân chính trị.

18. Ukraine phải tổ chức bầu cử càng sớm càng tốt sau khi thỏa thuận được ký kết.

19. Thỏa thuận này sẽ có tính ràng buộc pháp lý. Việc thực hiện thỏa thuận sẽ được giám sát bởi một Hội đồng Hòa bình do Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đứng đầu.

20. Ngay khi tất cả các bên đồng ý với thỏa thuận này, một lệnh ngừng bắn hoàn toàn sẽ có hiệu lực ngay lập tức.

Tác giả Andrey Elistratov nhận xét, chỉ cần nhìn lướt qua văn bản dự thảo này cũng đủ để hiểu rằng, ít nhất một số điểm trong đó là “hoàn toàn không thể chấp nhận được” đối với Nga, đặc biệt là đối với điểm 14.

Về phía Nga muốn Ukraine rút quân khỏi toàn bộ các tỉnh mà Nga đã tuyên bố sáp nhập, gồm Kherson, Zaporizhzhia, Luhansk Donetsk (đặc biệt là phần còn lại của Donetsk mà Kiev đang còn kiểm soát).

Trong khi đó, phía Ukraine tuyên bố không từ bỏ chủ quyền đối với bất kỳ lãnh thổ nào và chỉ chấp nhận dừng bắn tại đường ranh giới hiện tại như một giải pháp tạm thời để tránh đổ máu, đồng thời yêu cầu Nga rút quân khỏi các tỉnh miền Bắc và miền Nam.

Có thể nói chắc chắn rằng, các quan chức Moscow sẽ không chấp nhận kịch bản giải quyết xung đột như vậy và nếu quan điểm của Kiev vẫn giữ nguyên, tiếng súng sẽ không bao giờ tắt ở Ukraine, cho đến khi 1 trong 2 bên thất bại toàn diện.