Toàn cầu chung tay trong tiến trình thanh toán bệnh lao

169.000 người Việt Nam mắc bệnh lao và 12.000 người tử vong

Ngày Thế giới phòng chống lao được tổ chức vào ngày 24/3 hàng năm nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về những ảnh hưởng nghiêm trọng của bệnh lao đối với sức khỏe con người, kinh tế và xã hội; đồng thời kết thúc nỗ lực chấm dứt bệnh lao trên toàn cầu.

Trên cơ sở chủ đề "Đúng! Chúng ta có thể chấm dứt bệnh lao" (Yes! We can end TB) của thế giới, áp dụng vào tình hình thực tế tại Việt Nam, Chủ đề Ngày thế giới phòng chống lao năm 2023 của Việt Nam là "Việt Nam chiến thắng bệnh lao".

Tại lễ kỷ niệm Ngày thế giới phòng chống lao (24/3), đồng chí Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, Việt Nam hiện vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao với 169.000 người mắc bệnh lao và 12.000 người tử vong do lao năm 2021 (Báo cáo Global Tuberculosis Report 2022 - WHO).

Trong đó, 63% bệnh nhân lao thường, 98% bệnh nhân lao kháng thuốc và gia đình đối diện với những chi phí thảm họa - nghĩa là chi phí cho việc nghiên cứu và điều trị bệnh lao vượt quá 20% thu nhập hàng hóa of all the family family; 70% người thắc mắc lao động trong độ tuổi lao động.

Hàng năm, cả nước phát hiện và đưa vào điều trị hơn 100.000 người mắc lao. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân lao được phát hiện và báo cáo mới chỉ đạt 60%, có nghĩa là có 40% số bệnh nhân lao chưa được phát hiện hoặc đã phát hiện nhưng chưa được báo cáo.

Tỷ lệ khỏi bệnh được duy trì ở mức trên 90% với bệnh nhân lao mới, xấp xỉ 70% với bệnh nhân lao đa kháng thuốc sử dụng phác đồ dài hạn và 80% với bệnh nhân lao đa kháng thuốc sử dụng phác đồ ngắn limit.

Các công nghệ mới, thuốc mới, tiếp cận mới trên thế giới đã được áp dụng với hiệu quả cao tại Việt Nam, ngay cả với lao đa kháng và thuốc siêu kháng. Nhờ triển khai Chiến lược 2X, chúng ta có thể phát hiện sớm ca bệnh, đưa vào điều trị và quét sạch mầm lây của bệnh lao.

Ví dụ, dự án USAID Hỗ trợ tiêu diệt bệnh lao, tổ chức thực hiện FHI 360, đã hỗ trợ 8 tỉnh ưu tiên phát triển khai thác các hoạt động cải thiện thiện dịch vụ phát hiện lao, lao tiềm ẩn áp dụng chiến lược 2X và đưa vào điều trị.

Với sự hỗ trợ này, từ tháng 8/2020 đến ngày 31/12/2022, 8.832 người lao tiềm ẩn và 6.774 người lao tiềm ẩn đã được phát hiện. Trong năm 2023 và những năm tiếp theo, dự án Hỗ trợ kỹ thuật cho 63 tỉnh của Chương trình Chống lao Quốc gia Việt Nam trong việc nâng cao năng lực phát triển chiến lược 2X.

Chung tay chấm dứt bệnh lao vào năm 2035

Tuy nhiên, dịch tả lao ở Việt Nam còn cao, xếp thứ 11 trong số 30 nước có chứa bệnh nhân lao cao trên thế giới và xếp thứ 11 trong số 30 nước có chứa bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất trên toàn cầu.

Đặc biệt, đặc biệt là 2 năm diễn ra dịch COVID-19 (năm 2020-2021), công tác phòng chống lao tại nước ta chịu ảnh hưởng nghiêm trọng.

Người dân không hoặc khó tiếp cận với các dịch vụ y tế, đặc biệt là các dịch vụ chẩn đoán, điều trị lao.

Nhiều cơ sở y tế, bệnh viện trong hệ thống phòng chống lao trên toàn quốc được phân công điều trị bệnh nhân COVID-19.

Cũng vì thế, công tác phòng chống bệnh lao bị đình trệ. Nhiều tỉnh thành thiếu vật tư và trang thiết bị gây khó khăn cho các bệnh viện hoạt động khám chữa bệnh lao, bệnh phổi.

Các hoạt động phát hiện bệnh nhân lao cũng bị ảnh hưởng, không triển khai được do thực hiện giãn cách xã hội.

Hậu quả là giảm số lượng bệnh nhân lao mới được phát hiện. Cụ thể, trong năm 2020 số lượng bệnh nhân lao được phát hiện và điều trị trên toàn quốc chỉ giảm nhẹ 3,1% so với năm 2019.

Tuy nhiên, đến năm 2021 với dịch COVID-19 diễn biến nặng nề, đặc biệt với các quy định giãn cách xã hội, số bệnh nhân lao phát hiện giảm đến 22% so với năm 2020 và giảm 24,5% so với năm 2019. Mức độ giảm này thậm chí còn cao hơn mức giảm trên toàn cầu năm 2020 (khoảng 18%).

​Trong năm 2022, đại dịch COVID-19 vẫn chưa hoàn toàn kết thúc, số ca mắc COVID-19 trong cộng đồng vẫn còn tồn tại.

Do đó, song song với tăng cường công tác phòng chống lao tại các tuyến, các biện pháp đảm bảo an toàn bệnh viện, an toàn của cộng đồng trước đại dịch COVID-19 cũng cần phải được lưu tâm.

​Trước tình hình bệnh lao đối mặt với nhiều thức thức sau đại dịch COVID-19, Chương trình chống lao quốc gia dự kiến ​​điều chỉnh thời gian chấm dứt bệnh lao vào năm 2035, phù hợp với Chiến lược tiêu diệt bệnh lao toàn cầu.

Chương trình chống lao quốc gia cần được đầu tư rất nhiều nguồn lực để đảm bảo chắc chắn tất cả bệnh lao nhân được khám, phát hiện và điều trị, ưu tiên tăng cường phát hiện bệnh lao trên toàn quốc.

Nhiều năm qua, Bệnh viện Phổi Trung ương - Chương trình Chống lao Quốc gia - Quỹ PASTB tiếp tục phối hợp với Cổng thông tin nhân đạo Quốc gia 1400 mở cổng thông báo ủng hộ Quỹ Hỗ trợ người bệnh chiến thắng bệnh lao (PASTB).

Thời gian: Bắt đầu từ 0h ngày 15/3/2023 đến 24h ngày 13/5/2023; Cú pháp soạn tin nhắn: TB gửi 1402 (20.000 đồng/tin nhắn, không giới hạn số lượng tin nhắn).

Mỗi tin nhắn gửi đi sẽ tạo thêm cơ hội cho người mắc bệnh lao được điều trị khỏi, giảm mầm bệnh lây lan trong cộng đồng.