Khí hậu toàn cầu trước mốc nguy hiểm

Mùa xuân năm nay Tokyo (Nhật Bản) nhiệt độ giảm sâu, tuyết rơi dày. Ảnh: Kiichiro Sato/AP.

Nghiên cứu của NASA cho biết, trái đất vào năm 2022 ấm hơn khoảng 1,12 độ C so với mức trung bình cuối thế kỷ 19. Tuy nhiên, xu hướng nóng lên toàn cầu vẫn tiếp tục trong năm 2023.

Vẫn theo nhóm nghiên cứu của NASA, 9 năm qua là những năm nóng nhất kể từ khi hệ thống ghi chép hiện đại bắt đầu vào năm 1880. Nguyên nhân chính được cho là do các hoạt động của con người tiếp tục đưa lượng lớn khí nhà kính vào bầu khí quyển. Các tác động lâu dài đối với hành tinh cũng tiếp diễn, đặc biệt là các hiện tượng thời tiết cực đoan, như sóng nhiệt, gây hạn hán và cháy rừng, bão lũ với cường độ kỷ lục.

Tiến sĩ Gavin Schmidt - Giám đốc Viện Nghiên cứu không gian Goddard, NASA nói: "Chúng tôi dự đoán rằng năm 2023 sẽ nóng hơn năm 2022, vừa do cường độ La Nina giảm bớt, vừa do các xu thế thời tiết kéo dài từ trước".

Trong khi đó, theo The Guardian (Anh), El Nino được dự báo sẽ quay lại vào cuối năm 2023, làm trầm trọng thêm thời tiết khắc nghiệt toàn cầu và rất có khả năng đẩy thế giới khỏi "mốc nguy hiểm" - nóng hơn 1,5 độ C so với thời tiền công nghiệp.

El Nino và La Nina là 2 pha nóng - lạnh được thúc đẩy bởi dao động tự nhiên của nhiệt độ đại dương và gió ở Thái Bình dương. La Nina, pha lạnh, trong 3 năm qua lẽ ra khiến thế giới mát hơn nhưng biến đổi khí hậu đã biến năm 2022 thành năm rất nóng. Còn với El Nino, kỷ lục nhiệt độ mới có thể được xác lập vào năm 2024, sau kỷ lục cũ ghi nhận năm 2016.

Giáo sư Adam Scaife, người đứng đầu bộ phận dự đoán tầm xa của Văn phòng Khí tượng Anh (Met Office) cho rằng, khả năng xảy ra hiện tượng vượt mốc 1,5 độ C trong 5 năm tới là 50/50. Ông cảnh báo El Nino sẽ trở nên mạnh mẽ hơn do biến đổi khí hậu, sau đó cộng gộp với tác động của chính biến đổi khí hậu để tạo nên những đợt nắng nóng chưa từng có. Còn tiến sĩ James Hansen (Trường Đại học Columbia, Mỹ) cho biết sẽ rất khó để chu kỳ nguội lạnh La Nina tiếp diễn đến năm thứ 4 và với tình hình hiện tại, một chút El Nino cũng đủ tạo nhiệt độ kỷ lục.

Một hiện tượng được thúc đẩy bởi biến đổi khí hậu là "sông khí quyển". Thống đốc bang California (Mỹ), ông Gavin Newsom cho biết 9 cơn bão liên tiếp làm ngập lụt bang California kể từ ngày 26/12/2022 kéo dài tới 16/1/2023 đã khiến ít nhất 20 người thiệt mạng và hàng chục ngàn người phải sơ tán. Nhà khí tượng học David Roth (Cơ quan Thời tiết quốc gia Mỹ), cho biết hiện tượng "sông khí quyển" không mới, nhưng lần này nó diễn ra khốc liệt và dị thường. Tuy nhiên, do còn 2 tháng nữa mới bước vào mùa mưa nên việc những trận mưa liên tục trút xuống báo hiệu thời tiết khắc nghiệt trong năm 2023.

Ông David Roth cũng cho rằng, năm 2023 châu Mỹ và châu Âu sẽ diễn ra hai thái cực khủng hoảng khí hậu. Dẫn lời Thị trưởng San Francisco London Breed, ông Roth cho rằng chúng ta phải "chuẩn bị cho một cuộc chiến" khí hậu. Nếu như Bắc Mỹ, châu Á sẽ phải vượt qua những tháng lạnh ngắt mùa xuân 2023 thì châu Âu lại trải qua mùa đông với nhiệt độ cao kỷ lục. Tuyết vắng bóng ở những khu trượt tuyết của Thụy Sĩ. Kỷ lục nhiệt cũng được ghi nhận ở Ba Lan và Hungary với Budapest lên tới 18,9 độ C hôm 29/1. Còn tại Pháp, cùng thời điểm cuối tháng 1, có ngày nhiệt độ lên tới gần 25 độ C, trong khi Đức là 20 độ C.

Ngày 29/1, Đài truyền hình Czech đưa tin một số cây bắt đầu ra hoa trái mùa, còn người dân Tây Ban Nha tắm nắng giữa mùa đông 25,1 độ C. "Biến đổi khí hậu đang khiến mọi đợt nắng nóng có nhiều khả năng xảy ra hơn và nóng hơn đối với châu Âu" - tiến sĩ Friederike Otto, Trường Đại học Hoàng gia London (Anh) cảnh báo.

Biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan cũng diễn ra tại Úc khi mà quốc gia này đã phải đối mặt với hiện tượng thời tiết La Nina năm thứ 3 liên tiếp. Kênh 9 News đưa tin nhà chức trách thành phố Coffs Harbour, bang New South Wales (Úc) nhận được nhiều cuộc gọi yêu cầu hỗ trợ liên quan đến rắn. Trong khi đó, Cơ quan thông tin, cứu hộ và huấn luyện động vật hoang dã (WIRES) cảnh báo động vật có xu hướng rời khỏi nơi cư trú trong thời tiết ẩm ướt, bao gồm loài rắn.

Chuyên gia về bò sát Kenny Damanschke nói với đài NBN News: "Chúng tôi đã thấy xu hướng đó trên diện rộng, với tất cả loài động vật khác nhau. Đặc biệt là với rắn. Bạn hãy thật cẩn thận nếu không muốn gặp nguy hiểm". Mùa rắn hoạt động ở Úc thường kéo dài từ tháng 9 năm trước đến tháng 4 năm sau, khi chúng rời khỏi nơi ẩn náu để tìm kiếm thức ăn hoặc bạn tình. Tuy nhiên, đầu năm nay số lượng những bầy rắn "lang thang" nhiều lên một cách đáng lo ngại. Điều đó cho thấy nhiệt độ tính theo mùa đã thay đổi khi mà mùa xuân ấm áp bất thường.