Thượng đỉnh EU - Trung Quốc giữa tâm điểm căng thẳng thương mại

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Liên minh Châu Âu (EU) sẽ gặp nhau tại Bắc Kinh vào ngày 24.7 để tham dự hội nghị thượng đỉnh kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao.

Căng thẳng thương mại giữa Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc đã kéo dài nhiều năm qua với nhiều diễn biến phức tạp, xuất phát từ bất đồng chính trị và cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Từ các biện pháp trừng phạt liên quan vấn đề nhân quyền đến hàng loạt cuộc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp, hai bên đang dần chuyển từ hợp tác sang đối đầu trong nhiều lĩnh vực.

Khởi đầu vào tháng 3.2021, EU áp lệnh trừng phạt với 4 quan chức Trung Quốc liên quan đến cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương. Phản ứng tức thì, Bắc Kinh áp đặt trừng phạt lên 10 chính trị gia và tổ chức tư vấn của EU. Điều này dẫn tới việc Nghị viện châu Âu đình chỉ tiến trình phê chuẩn hiệp định đầu tư toàn diện với Trung Quốc vào tháng 5.2021.

Đến cuối năm 2021, căng thẳng gia tăng khi Trung Quốc ngầm cấm nhập khẩu hàng hóa từ Lithuania. Tình hình tiếp tục leo thang khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen vào tháng 3.2023 nhấn mạnh rằng, EU cần "giảm rủi ro" từ sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong thương mại và chuỗi cung ứng.

EU từ đó tiến hành nhiều cuộc điều tra chống trợ cấp và bán phá giá nhằm vào hàng hóa Trung Quốc, bắt đầu với xe điện vào tháng 9.2023. Sau đó, đến tháng 4.2024, EU mở rộng điều tra với các nhà cung cấp tuabin gió Trung Quốc. Đáp lại, Bắc Kinh cũng tiến hành các cuộc điều tra chống bán phá giá đối với rượu mạnh, thịt lợn và các sản phẩm từ sữa nhập từ châu Âu trong năm 2024.

Căng thẳng lên đến đỉnh điểm khi vào tháng 10.2024, Trung Quốc áp mức thuế tạm thời lên tới 34,9% với rượu brandy từ châu Âu. Vài tuần sau, EU tuyên bố áp thuế lên tới 35,3% với xe điện Trung Quốc trong vòng 5 năm, dù vẫn để ngỏ đàm phán.

Tình hình tưởng như dịu lại vào đầu năm 2025 khi bà Von der Leyen kêu gọi mở rộng quan hệ thương mại và đầu tư với Trung Quốc đúng vào ngày ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ. Tháng 4 cùng năm, Trung Quốc dỡ bỏ một phần các lệnh trừng phạt đối với nghị sĩ và tổ chức EU.

Tuy nhiên, đến tháng 6, EU cấm các công ty Trung Quốc tham gia thầu thiết bị y tế vượt quá 5 triệu euro. Phía Trung Quốc ngay lập tức đáp trả bằng việc hạn chế các cơ quan nhà nước mua thiết bị y tế châu Âu trị giá trên 45 triệu nhân dân tệ (6,3 triệu USD).