Bệnh Mpox lây lan như thế nào

Con đường lây nhiễm chính của mpox

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị sử dụng thuật ngữ mpox thay cho monkeypox (bệnh đậu mùa khỉ) để tránh kỳ thị. Khác với COVID-19, mpox không lây dễ dàng qua không khí mà chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với vết loét, dịch cơ thể hoặc giọt bắn khoảng cách gần.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), mpox thường lây khi có tiếp xúc da kề da, bao gồm quan hệ tình dục, hôn, âu yếm. Virus cũng có thể tồn tại lâu ngoài cơ thể và bám trên quần áo, chăn ga, đồ điện tử hay đồ chơi tình dục.

Tiến sĩ W. Ian Lipkin, Giáo sư dịch tễ học, Giám đốc Trung tâm Nhiễm trùng và Miễn dịch tại Trường Y tế Công cộng Mailman (Đại học Columbia, Mỹ) nhấn mạnh: “Hầu hết ca bệnh hiện nay đều lây qua tiếp xúc trực tiếp. Chúng ta chưa thể khẳng định đã biết hết mọi cách virus lây truyền".

Đặc biệt, nghiên cứu tại châu Âu ghi nhận dấu vết virus trong tinh dịch của ba trên bốn bệnh nhân mpox giai đoạn đầu. Dù mpox chưa được xếp vào nhóm bệnh lây truyền qua đường tình dục, phát hiện này cho thấy nguy cơ tiềm ẩn.

Nguy cơ từ động vật và các yếu tố khác

Mpox được phát hiện lần đầu ở khỉ năm 1958, nhưng nhiều loài gặm nhấm và linh trưởng khác cũng có thể mang virus. CDC cảnh báo con người có thể nhiễm khi bị động vật cắn, cào, hoặc tiếp xúc với sản phẩm từ động vật hoang dã.

Tại Mỹ, đợt dịch mpox năm 2003 bắt nguồn từ chó đồng cỏ bị nhiễm bệnh. Hiện chưa có bằng chứng người truyền virus ngược lại cho động vật, nhưng chuyên gia khuyến cáo cần xử lý chất thải cẩn thận và hạn chế tiếp xúc với vật nuôi nếu đang mắc bệnh.

Về khả năng lây qua đường hô hấp, WHO cho rằng mpox có thể lây qua “các hạt khí dung tầm ngắn”, song nguy cơ thấp hơn nhiều so với COVID-19. Lipkin nhận định: “Người dân có thể đeo khẩu trang nếu cảm thấy yên tâm hơn, nhưng nguy cơ lây lan trong không khí của mpox vẫn hạn chế.”

Nhiều câu hỏi còn bỏ ngỏ

Một số ca bệnh gần đây không có triệu chứng điển hình, khiến giới khoa học nghi ngờ khả năng tồn tại lây nhiễm không triệu chứng. WHO cảnh báo nhiều ca mới có thể bị bỏ sót vì virus lưu hành âm thầm trong cộng đồng.

Điều này đồng nghĩa với việc nghiên cứu thêm về mpox là rất cấp thiết, từ vai trò của dịch cơ thể đến mức độ quan trọng của giọt bắn đường hô hấp. Lipkin nhấn mạnh: “Chúng ta phải chấp nhận rằng hiểu biết hiện tại còn hạn chế, và câu trả lời sẽ thay đổi khi nghiên cứu tiến triển.”

Trong khi chờ đợi, các chuyên gia y tế khuyến cáo: tránh tiếp xúc trực tiếp với người có triệu chứng, vệ sinh sạch sẽ vật dụng cá nhân, và liên hệ bác sĩ khi nghi ngờ phơi nhiễm.