Qatar dọa khóa van khí đốt, EU đối mặt cú sốc năng lượng mới

Bộ trưởng Năng lượng Qatar kiêm Chủ tịch, CEO Tập đoàn QatarEnergy, ông Saad al-Kaabi, đã gửi thư cảnh báo tới chính phủ Bỉ. Nội dung thư khẳng định Qatar có thể ngừng xuất khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) sang Liên minh châu Âu nếu EU không sửa đổi Chỉ thị về thẩm định tính bền vững của doanh nghiệp (CSDDD) có hiệu lực ngày 25.7.

CSDDD yêu cầu các tập đoàn lớn phải khắc phục các tác động tiêu cực tới môi trường và nhân quyền trong chuỗi cung ứng, nếu không sẽ bị phạt. Quy định áp dụng với cả doanh nghiệp EU và ngoài EU có doanh thu hàng năm trên 450 triệu euro, được triển khai dần tới năm 2029.

Trong thư, Bộ trưởng al-Kaabi nhấn mạnh nếu “các điều khoản không thay đổi, Qatar và QatarEnergy sẽ cân nhắc nghiêm túc tìm thị trường khác ngoài EU cho LNG và các sản phẩm khác”. Ông cũng bác bỏ mục tiêu khí hậu của chỉ thị, khẳng định Doha không có kế hoạch đạt phát thải ròng bằng 0 trong tương lai gần.

Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, Qatar là một trong những nhà xuất khẩu LNG hàng đầu thế giới, với sản lượng khoảng 263 triệu m3/ngày qua eo biển Hormuz trong năm 2024.

Việc Qatar mở thêm đường ống mới qua Syria và cải thiện quan hệ với Pakistan giúp Doha có thêm lựa chọn thị trường, trong khi EU lại thiếu nguồn thay thế giá rẻ tương đương.

Đây không phải lần đầu Qatar đưa ra cảnh báo. Tháng 12.2024, Bộ trưởng al-Kaabi từng tuyên bố: “Nếu tôi mất 5% doanh thu khi bán cho châu Âu, tôi sẽ không bán. Tôi không hề dọa suông”.

Nếu Doha thực hiện lời đe dọa, châu Âu sẽ chịu tác động lớn về an ninh năng lượng, dù một số chuyên gia nhận định nguồn cung có thể được bù đắp từ Mỹ, Nigeria, Algeria hay Mozambique. Ngược lại, Qatar vẫn tìm được khách hàng ở châu Á và Trung Đông, nhưng các hợp đồng dài hạn kèm điều khoản hạn chế bán lại có thể khiến Nhật Bản và Hàn Quốc dè chừng.

Tỉ trọng LNG Qatar trong tổng nhập khẩu khí đốt của EU đã tăng từ 9,1% trong quý I.2024 lên 10,8% trong quý I.2025, trong bối cảnh EU giảm mua khí đốt Nga sau cuộc xung đột Ukraina năm 2022.

Năm 2023, QatarEnergy ký hợp đồng cung cấp LNG kéo dài 27 năm cho Shell (Hà Lan), Eni (Italy) và TotalEnergies (Pháp), đảm bảo hàng triệu tấn khí mỗi năm cho châu Âu.

Sự phụ thuộc của châu Âu vào LNG nhập khẩu bắt nguồn từ chính sách ưu tiên năng lượng tái tạo, trong khi hạn chế phát triển điện hạt nhân. Điều này khiến lục địa già dễ tổn thương trước biến động địa chính trị, và lời đe dọa từ Qatar lần này là minh chứng rõ nét cho rủi ro đó.