EU cắt hẳn khí đốt Nga, thổi bùng lo ngại cú sốc mới ở châu Âu

Ngày 3.12, Liên minh châu Âu (EU) đã chốt kế hoạch dừng toàn bộ khí đốt Nga vào năm 2027, bất chấp cảnh báo của nhiều nước thành viên rằng quyết định này có thể kích hoạt cơn bão giá khí đốt toàn châu Âu.

Quyết định giữa lúc mùa đông cận kề khiến nhiều nước thành viên lo ngại về vòng xoáy tăng giá năng lượng mới, đe dọa cả sản xuất lẫn sinh hoạt của hơn 450 triệu người dân EU.

Theo tuyên bố chung công bố ngày 3.12, EU sẽ ngừng toàn bộ hợp đồng ngắn hạn trong vòng 6 tháng, đồng thời dừng mọi nguồn cung khí đốt Nga qua đường ống và LNG vào cuối năm 2027.

Một lệnh cấm ký mới các thỏa thuận vận chuyển khí đốt với Nga có hiệu lực từ ngày 1.1.2026, ngoại trừ các hợp đồng đang tồn tại. Những hợp đồng dài hạn cuối cùng sẽ phải chấm dứt trước ngày 30.9.2027, chỉ được gia hạn ngắn nếu mức dự trữ bắt buộc của EU bị thiếu hụt.

Một “điều khoản đình chỉ khẩn cấp” cũng được thiết lập, cho phép EU tạm hoãn kế hoạch nếu xuất hiện sự kiện đột xuất đe dọa trực tiếp tới an ninh năng lượng khối.

EU tuyên bố đây là "một ngày tốt" cho châu Âu. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen gọi đây là bước ngoặt giúp EU tự chủ khỏi nhiên liệu hóa thạch Nga, khẳng định quyết định này sẽ khiến châu Âu kiên cường hơn.

Tuy nhiên, nhiều nước thành viên lập tức phản đối, đặc biệt là Hungary và Slovakia, những quốc gia phụ thuộc nặng nề vào khí đốt Nga và không có đường biển để nhập LNG từ các thị trường khác.

Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjarto tuyên bố Budapest không thể chấp nhận, không thể triển khai và sẽ kiện EU ra tòa. Ông nhấn mạnh rằng việc cắt khí đốt Nga sẽ làm tăng giá, gây rủi ro lớn cho nguồn cung và không khả thi với đặc thù địa lý của Hungary.

Slovakia cũng lên tiếng cảnh báo rằng các quyết định thiếu cân nhắc như vậy có thể khiến cả nền công nghiệp Trung Âu rơi vào tình trạng thiếu năng lượng trầm trọng.

Điện Kremlin phản ứng ngay lập tức. Người phát ngôn Dmitry Peskov cho rằng EU đang tự đẩy mình vào thế phụ thuộc vào nguồn khí đốt đắt hơn đáng kể, đồng nghĩa chi phí năng lượng sẽ tiếp tục leo thang.

Ông cảnh báo điều này có thể làm suy yếu khả năng cạnh tranh của các nền kinh tế EU và đẩy nhanh quá trình suy giảm tiềm lực kinh tế của khối.

Từ sau khi EU bắt đầu giảm dần nhập khẩu dầu khí Nga từ năm 2022, khu vực này đã chứng kiến làn sóng tăng giá năng lượng, khiến chi phí sản xuất công nghiệp đội lên, nhiều nhà máy phải cắt giảm sản lượng. EU cũng phải chi trả thêm hàng chục tỉ USD để nhập LNG từ Mỹ, Qatar và các nguồn cung khác.

Các chuyên gia cảnh báo rằng lệnh cấm khí đốt Nga - nếu được triển khai trong bối cảnh cung toàn cầu vẫn hạn chế - có thể kích hoạt một cơn bão giá mới. Các nước không giáp biển sẽ chịu tác động mạnh nhất do thiếu cơ sở hạ tầng LNG, còn nước tiêu thụ lớn như Đức và Italy có nguy cơ đối mặt với chi phí nhập khẩu tăng gấp nhiều lần so với trước năm 2022.