Châu Âu nhận cảnh báo khủng hoảng tài chính nếu động vào tài sản Nga

Ngày 6.10, phát biểu trước Nghị viện châu Âu tại Strasbourg, bà Christine Lagarde - Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) - nhấn mạnh rằng bất kỳ kế hoạch nào nhằm sử dụng hơn 210 tỉ euro (tương đương 246 tỉ USD) tài sản nhà nước Nga bị đóng băng ở phương Tây phải tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp quốc tế. “Chúng tôi kỳ vọng mọi đề án được đưa ra đều phải dựa trên nguyên tắc hợp pháp và đảm bảo ổn định tài chính", bà nói.

Các tài sản này chủ yếu được giữ tại trung tâm thanh toán chứng khoán Euroclear ở Bỉ, sau khi bị phong tỏa từ năm 2022 vì Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraina. Phần lớn số tiền đang nằm dưới dạng trái phiếu đã đáo hạn, nhưng chưa thể giải ngân do vướng quy định pháp lý quốc tế.

Ủy ban châu Âu (EC) đang xem xét phương án đầu tư số tiền Nga bị đóng băng vào trái phiếu không lãi suất do EC phát hành, được bảo lãnh bởi các chính phủ EU. Lợi nhuận thu được từ nguồn vốn này sẽ dùng để cấp một “khoản vay bồi thường” cho Ukraina - nhằm phục vụ tái thiết cơ sở hạ tầng và củng cố quốc phòng.

Tuy nhiên, giới chuyên gia tài chính cảnh báo kế hoạch này có thể bị xem là một hình thức tịch thu gián tiếp, dễ dẫn tới tranh chấp pháp lý và làm suy yếu niềm tin của các quốc gia khác vào hệ thống tài chính châu Âu.

“Bất kỳ động thái nào vượt khỏi khuôn khổ luật quốc tế đều tiềm ẩn rủi ro với vị thế của đồng euro. Nếu các nhà đầu tư cảm thấy đồng euro bị chính trị hóa, họ có thể chuyển sang nắm giữ tài sản bằng đồng USD hoặc nhân dân tệ", bà Lagarde nói thêm.

Một số quốc gia thành viên như Ba Lan, Estonia và Lithuania ủng hộ việc dùng tài sản Nga để tài trợ cho Ukraina, coi đó là “trách nhiệm đạo đức” của EU.

Trong khi đó, Đức, Pháp và Hungary lại bày tỏ thận trọng, cho rằng việc sử dụng tài sản nước ngoài mà không có phán quyết quốc tế có thể tạo tiền lệ nguy hiểm cho hệ thống tài chính toàn cầu.

Từ đầu năm 2025, EU đã cam kết gói hỗ trợ 50 tỉ euro (tương đương 58 tỉ USD) cho Ukraina đến năm 2027, nhưng xung đột kéo dài khiến nhiều quốc gia thành viên gặp khó khăn trong việc phân bổ ngân sách. Nguồn tài sản Nga bị đóng băng được coi là “kho bạc tiềm năng” có thể giúp EU duy trì viện trợ mà không cần tăng thuế hay phát hành thêm nợ công.

Song, bà Lagarde khẳng định ECB không phản đối hỗ trợ Ukraina, mà chỉ muốn đảm bảo mọi hành động phù hợp với thông lệ tài chính quốc tế.

Hiện Ủy ban châu Âu dự kiến trình kế hoạch chi tiết trong tháng 11, nhưng các chuyên gia cho rằng quá trình đàm phán có thể kéo dài hàng tháng vì những bất đồng sâu sắc giữa các nước thành viên.